Zemun je decenijama bio simbol tolerancije i multikulturalnosti, ali istorija ovog gradi beleži i mračne epohe u kojima su se pod naletom bezumlja gasili nedužni životi i stradale građevine neprocenjive arhitektonske vrednosti.
Prvo nemačko naseljavanje panonskog Podunavlja, počelo je još u 17. i 18. veku. Uz blagoslov carice Marije Terezije, mnogobrojni Nemci iz čitave Habzburške monarhije krenuli su u potragu za plodnom zemljom, a mnoge od njih su se skrasile na samom obodu Panonije, u varoši koja je tada zbog pograničnog položaja bila atraktivna za vešte zanatlije, umešne trgovce i vredne zemljoradnike.
Mnogobrojne nemačke familije koje su početkom devetnaestog veka iz Banata stigle u Zemun, brzo su formirale homogenu katoličku zajednicu sa Francuzima koji su prethodno stigli iz Lorene. Zajedno su osnovali naselje Franjin do ili na nemačkom “Franztal”, živu varošku četvrt čije se građanstvo bavilo trgovinom, poljoprivredom, ugostiteljstvom i zanatstvom.
Meštani Franctala su bili rimokatolici, a prvu bogomolju su dobili 1888. godine. Bila je to lepa crkva izgrađena u gotskom stilu. Otvorena je na dan Svetog Vendelina, čije je i ime nosila.
Sve do početka Prvog svetsko rata, jačao je nemački uticaj na ovom području, a samim tim i germanska kultura. Sa početkom Velikog rata, stigle su mnogobrojne nedaće stanovnika Zemuna koji nisu bili deo te zajednice.
Završetak rata i stvaranje Kraljevine Jugoslavije, značio je početak ekonomskog i svakog drugog procvata ovog multikulturalnog prostora. Period blagostanja je trajao svega dvadesetak godina, kada je nastupilo crno doba za sve meštane nekadašnjeg Taurunuma.
Nacisti su tokom rata počinili brojne zločine nad srpskim i jevrejskim stanovništvom, a grad je pripojen zloglasnoj NDH (Više o ovom mračnom periodu možete saznati KLIKOM OVDE!)
Sa druge strane, kraj rata je doneo neslućene patnje velikom broju stanovnika rimokatoličke ispovesti. U naletu Crvene armije proterani su skoro svi žitelji Franctala što je bio početak stradanja podunavskih Švaba.
Posebno mesto u crnoj istoriji Zemuna zauzima čin rušenja velelpne crkve Svetog Vendelina. Prvi nalet oslobodilaca crkva je ipak preživela. Samo 12 godina po okončanju nacističke okupacije sravnjena je sa zemljom.
Crkva se nalazila u dvorištu škole koja je podignuta 1901. godine. Školska zgrada je sačuvana i posle rata je ponela ime Petra Kočića i danas se nalazi u Prvomajskoj ulici.
– Na zahtev novopridošlih stanovnika Franctala (Srba kolonista iz Krajine), crkva je srušena 1957. godine. Posao uklanjanja su izvršili radnici Gradske čistoće – zabeležio je čuveni istoričar iz Zemuna Miodrag Dabižić.
Postoje svedočenja da je za potrebe rušenja SKOJ organizovao radnu akciju. Tada je stradalo i francalsko groblje sa kapelom. Grobovi žitelja Francala su prekopani, a od nadgrobnih ploča su izrađene stepenice koje idu uz naselje Kalvarija.
Nekada se crkva Svetog Vendelina nalazila u glavnoj i najvećoj ulici Franctala. Danas je to na uglu Prvomajske i Hercegovačke ulice, a samo oni stariji pamte šta se tu nekada nalazilo.
