Sa svih strana je okružena sivim zgradama, kioscima, prodavnicama, sapeta, ugušena… a opet, tako naizgled neprimetna, stara Manakova kuća privlači pažnju mnogih turista. Doduše, nismo sasvim sigurni da li su Beograđani uopšte svesni njenog postojanja.
Tamo dole, kako Beograđani vole da kažu, kad se krene od Zelenjaka ka reci, tačno na uglu ulice Gavrila Principa i Kraljevića Marka nalazi se vekovima stara kuća. Bela fasada, tamni drveni prozorski okviri, dvorištance popločano kamenjem, još od 1830. godine stoji baš tu i svedoči svemu što je Beograd preživeo.
Brojne legende se za nju vezuju, a o važnosti ovog kulturnog spomenika dovoljno govori činjenica da su je, po naredbi kneza, tokom rušenja Savamale i prosecanja novih ulica, čuvali “indžiliri” – odnosno geodete. Ne zna se baš kad je tačno podignuta, ali se pretpostavlja da su joj Konak kneginje Ljubice i Kafana “?” vršnjaci.
Jedna od legendi kaže da je sagrađena za potrebe jednog turskog age i njegovog harema. Druga, pak, da je u vreme kneza Miloša Obrenovića tu bio smešten tatar – poštanska stanica u kojoj su poštari (tatari) menjali konje, odmarali se i jeli. Manakova kuća bila je na važnoj poštanskoj trasi, onoj na kojoj su prenošena zvanična pisma i državna dokumenta, a u njoj su se okupljali i svi viđeniji trgovci tog doba.
Ono što se sigurno zna jeste da se u državnim knjigama pominje 1860. godine, kao “mejana Monaka Mihajlovića“. Reč je, zapravo, o Manojlu Manaku, cincarskom trgovcu i doseljeniku iz Makedonije. On je u prizemlju kuće držao kafanu i pekaru, a sprat se koristio za stanovanje. Međutim, ime nije dobila po njemu.
NEMI PODSETNIK NAŠE SRAMOTE: U srcu Beograda urušava se kuća SLAVNOG SRPSKOG KNJIŽEVNIKA
Kuću je nasledio Manojlov rođak, Manak Mihailović, čije ime i nosi ovo zdanje – zbog njegovih brojnih zasluga. Između ostalog, Manak je početkom 20. veka prvi doveo u Beograd Češki ženski orkestar koji je bio neverovatna atrakcija u to doba.
A onda je došao i prošao Drugi svetski rat… Kuća je bila, blago rečeno, uništena. Vlast je sredinom pedesetih godina odlučila da je vreme da se pozabavi ruinom u centru grada. Dodeljena je Stambenoj zadruzi “Betonjerka”, koja je zbog “savremene izgradnje” planirala da je ukloni. Da tek tako, dlanom o dlan, izbriše jedan od retkih spomenika starih vremena…
Srećom, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda uspeo je da se izbori za Manakovu kuću i tako je ona 1963. godine proglašena za spomenik kultura. Četiri godine je trajala rekonstrukcija koja je dovela do toga da kuća povrati prvobitni izgled. Na istoj parceli podignut je i ogroman betonski soliter, ali uprkos tome Manakova kuća se ne da i opstaje kao jedan od retkih sačuvanih primera istočnjačko-balkanske arhitekture u Beogradu.
Manakova kuća je danas deo Etnografskog muzeja i verujemo da lepša namena ne bi mogla da joj se nađe. Na spratu kuće nalazi se stalna izložba “Narodne nošnje i nakita centralnobalkanskog područja iz 19. i prvih decenija 20. veka”, dok se u donjem delu nalaze galerija, prodavnica suvenira i radionice za izučavanje tradicionalnih zanata.
Ukoliko niste u mogućnosti da obiđete Manakovu kuću, što vam srdačno preporučujemo, možete poći i u virtuelni obilazak – OVUDA.
