Karcinom debelog creva je podmukla bolest. Obično se simptomi javljaju tek u odmakloj fazi bolesti i nisu uvek specifični za karcinom debelog creva. Simptomi ove bolesti su bol u trbuhu, gubitak na telesnoj težini, promene u izgledu stolice (stolica kao „olovka”), krv u stolici, opstipacija i sl.
U svetu godišnje oboli više od milion ljudi od karcinoma debelog creva. U Srbiji je taj broj oko 4 000 novo obolelih godišnje. Oko 35% obolelih se dijagnostikuju i metastatskoj fazi bolesti. Po svojoj učestalosti karcinom debelog creva je jedan od tri najučestalija maligna tumora uopšte. U ranim stadijumima procenat izlečenja je preko 90 odsto (stadijum I i II). U stadijumu III, kada se bolest proširi u okolne limfne žlezde, procenat izlečenih je oko 70 odsto. U metastatskoj fazi bolesti procenat izlečenih ne prelazi 5 odsto.
Obično se javlja kod osoba starijih od 50 godine (90%). Karcinom kolona je nešto učestaliji kod žena dok je karcinom rektuma učestaliji kod muškaraca. Javlja se kod osoba koje imaju nizak nivo dnevne fizičke aktivnosti i odredjeni tip ishrane (bogate mastima). Javlja se češće i kod osoba koje imaju određene druge bolesti digestivnih organa kao što je polipoza creva itd.
Koji su simptomi raka debelog creva?
Bolest se dugo razvija bez vidljivih tegoba. Kada se znaci pojave, bolest je već uznapredovala.
Najčešći simptomi raka debelog creva su:
– krvarenje u stolici,
– promene u pražnjenju creva,
– bolovi u trbuhu,
– malokrvnost
– gubitak telesne težine.
Šta je rano otkrivanje raka debelog creva?
Rano otkrivanje (skrining) raka debelog creva podrazumeva testiranje zdravih osoba, bez prisutnih simtoma i znakova bolesti, u cilju otkrivanja promena, najčešće polipa, koje prethode nastanku raka ili raka u ranoj fazi.
Polipi su dobroćudne izrasline u unutrašnjosti creva. U nekim polipima vremenom mogu da nastanu zloćudne promene. Vreme prelaska dobroćudne u zloćudnu promenu meri se godinama. Blagovremenim otkrivanjem i uklanjanjem polipa pre nego što se u njima pojave zloćudne promene, sprečavamo nastanak raka.
Postoji nekoliko načina skrininga. Testiranje uzorka stolice na prisustvo krvi, koja je nevidljiva golim okom, a koja je često prvi znak postojanja polipa ili raka u debelom crevu, najčešće je korišćena metoda.
Sve osobe koje imaju od 50 do 74 godine trebalo bi da urade test na skriveno krvarenje u stolici.
Pozitivan test još ne znači postojanje raka. Osobe kod kojih je test pozitivan upućuju se na kolonoskopiju, kako bi se otkrio uzrok krvarenja – dobroćudni polip, maligna bolest ili neko drugo oboljenje debelog creva. Ukoliko je test negativan, ponovo testiranje na skriveno krvarenje u stolici radi se nakon dve godine.
