Mnogi kažu da je Vračar najlepša beogradska opština i da su ulice na Vračaru jedne od najušuškaiji i prijemčljivijih za življenje. Upravo su te ulice pečat ove opštine, ali malo ko zna ko su ljudi po kojima su one dobijale imena Za vas smo, iz tog razloga, izdvojili samo neke od poznatih ličnosti o čijoj prošlosti ste, možda, želeli da saznate više...
Ovih 10 ljudi obeležilo je našu istoriju, na ovaj ili onaj način, a u okviru ovog serijala bavićemo se i drugim značajnim ličnostima o kojima bi ‘u po noći’ trebalo da znate ponešto…
Baba Višnjina
Višnja Urošević, majka kneza Miloša, poznatija je pod imenom Baba Višnja.
Tačno mesto i datum rođenja baba Višnje nisu poznati. Međutim, prema Radomiru Iliću, baba Višnja, majka kneza Miloša, rođena je u selu Donja Trepča, u zaseoku Orlovak, u porodici Urošević.
Nije poznato da je u Brusnici bilo Uroševića, ali je poznato da se nakon smrti svog drugog muža, Teodora Mihailovića, Višnja s decom iz drugog braka vratila u Brusnicu, kod svog sina iz prvog braka Jakova Obrenovića. Po pojedinim izvorima, Višnja je rođena u selu Gornja Gorjevina i prezivala se Gojković. Višnja se 1765. udala za Obrena Martinovića, s kojim je imala troje dece: Jakova, Milana Obrenovića i Stanu. Drugi suprug baba Višnje bio je Teodor (Toša) Mihailović. I sa njim je, takođe, imala troje dece: Miloša (1780-1860), Jovana i Jevrema. Sva trojica su rođeni u selu Gornja Dobrinja kraj Požege.
Baba Višnjina prostire se od Makenzijeve do Krunske ulice, presecajući u jednom delu Njegoševu. Baba Višnjina ulica dobila je ovaj naziv 1. januara 1900. Godine 1946. deo Baba Višnjine ulice, od Krunske do Bulevara kralja Aleksandra, izdvojio se i dobio naziv Golsvordijeva ulica.
Ulica Božidara Adžije
Božidar Adžija bio je jugoslavenski pravnik, političar, istaknuti delatnik na području radničke zaštite i osiguranja, popularizator marksizma, jedan od prvih jugoslavenskih antifašističkih publicista i narodni heroj Jugoslavije.
Rođen je 24. 12. 1890 godine u Drnišu, od oca Damasa Adžije i majke Jele (Dereta) Adžije. Za svog života pokrenuo je i vodio kulturno-prosvetnu delatnost zagrebačke Radničke komore, gde je kao predsednik Radničke akademije i pročelnik Kulturno-prosvetnog odseka organizirao tečajeve i naučno-popularna predavanja za radnike. Radio je na formiranju Muzeja rada, utemeljio je Radničku čitaonicu, kao i Radničku biblioteku. Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 26. 7. 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske proglašen je za narodnog heroja Jugoslavije.
U mnogim gradovima u Srbiji (Beogradu, Zagreb, Kragujevac…) nalaze se ulice pod njegovim imenom.
Ulica Danila Kiša
Jugoslovenski književnik i dopisni član SANU-a rođen je 22. februara 1935. godine u Subotici. Bio je jedan od najprevođenijih pisaca, dobitnik niza uglednih domaćih i prestižnih međunarodnih književnih nagrada.
Kao student, objavio je pesme, eseje, pripovetke i prevode sa mađarskog, ruskog i francuskog jezika. Njegov prvi roman Psalm 44, nastaje 1955. godine, a potom i Mansarda, 1960. godine. Knjiga priča Rani jadi objavljena je 1970. godine u Beogradu i predstavlja začetnu knjigu Porodičnog ciklusa. Za zbirku pripovedaka Enciklopedija mrtvih Kiš je dobio Andrićevu nagradu 1984. godine. Preminuo je u Parizu 15. oktobra 1989. godine.
Ulica Đura Salaja
Salaj je bio hrvatski revolucionar i komunistički političar, predsednik Centralnog odbora Jedinstvenih sindikata Jugoslavije i junak socijalističkog rada. Kao siromašno dete, posle završene osnovne škole, izučio je krojački zanat. Zbog posla krojača, kojim se bavio, dosta je putovao, ali se po povratku u zemlju, u leto 1909. godine, nastanjuje u Sarajevu, gde je vršio dužnost sekretara Saveza krojačkih radnika Bosne i Hercegovine.
Godine 1920. izabran je, na listi KPJ, za gradskog zastupnika u Slavonskom Brodu i poslanika Skupštine Požeške županije. Posle neuspelog atentata, na kralja Aleksandra, juna 1921. godine, uhapšen je i na „Vidovdanskom procesu“, 23. februara 1922, osuđen na dve godine zatvora, koje je odležao u Požarevcu.
Od 1942. do 1944. godine radio je kao spiker i urednik emisija radio-stanice „Slobodna Jugoslavija“. Krajem 1944. godine vratio se u Jugoslaviju i bio član Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Jugoslavije.
Odlikovan je Ordenom junaka socijalističkog rada i drugim visokim jugoslovenskim odlikovanjima.
Radnički dom „Đuro Salaj“, sedište sindikata i prosvetnih ustanova u Zagrebu, nosi ime po njemu.
Golsvordijeva
Golsvordi je bio engleski romanopisac i dramaturg, a bio je dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1932. godine.
U svojim delima kritikovao je britanski klasni sistem i materijalizam viših klasa, a najčešći motiv bile su nesrećno udate žene. Najpoznatije delo mu je „Saga o Forsajtovima“ i njeni nastavci „Moderna komedija“ i „Kraj poglavlja“. Godine 1921. postao je prvi predsednik međunarodnog PEN centra.
Hadži Melentijeva
Melentije Stevanović bio je obnovitelj i arhimandrit manastira Rača, jedan od vođa Prvog srpskog ustanka, vojvoda Sokolske nahije, episkop – izabranik Šabačko-užičke eparhije i zamenik beogradskog mitropolita.
Pismenost je stekao zajedno sa Vukom Stefanovićem Karadžićem u manastiru Tronoša, gde se kasnije zamonašio i dobio monaško ime Melentije. Sredinom 1794. odlazi na pravoslavni hadžiluk, odnosno hodočašće u Svetu zemlju.
Praviteljstvujušči sovjet je hadži Melentija 1810. postavio za zamenika beogradskog mitropolita umesto odbeglog mitropolita Leontija Lambrovića. Hadži Melentije se iz Austrijskog carstva najverovatnije vratio u Raču 1816, a manastir je drugi put obnovio u periodu od 1818. do 1823. godine.
Preminuo je 27. marta 1824. godine, a sahranjen je u porti manastira Rača.
Hadži Prodanova
Prodan Gligorijević bio je vojvoda iz Prvog srpskog ustanka. Učestvovao je i istakao se u borbama 1806. godine, a učestvovao je u bitkama kod Sjenice, Nove Varoši, Prijepolja, Bijelog Polja i Suvodola (1809). Posle propasti ustanka održao se sa svojim odredom još oko mesec dana u Mučnju. Predao se Turcima i naselio u manastir Trnavu kod Čačka.
Kako su obnovljeni turski zulumi, stavio se na čelo pobune u požeškoj nahiji. Njegov nedovoljno pripremljeni ustanak protiv Turaka (Hadži Prodanova buna) 1814. godine u čačanskom kraju bio je brzo ugušen. On je pobjegao prvo u Austriju, zatim u Vlašku, gde je 1821. godine učestvovao u grčkom ustanku protiv Turaka.
Kalenićeva
Vlajko Kalenić, imućni srpski dobrotvor je gotovo celo imanje zaveštao svojoj domovini i gradu, i na delu njegove zemlje sagrađena je pijaca, sada već čuvena, koja do dana današnjeg nosi ime ovog radnog i skromnog čoveka. Zanimljivo je da je Vlajko Kalenić imanje nasledio od svog oca, papudžije po zanimanju, pa odatle i tradicija prenošenja prodajnog mesta na pijaci sa oca na sina, koja se umnogome očuvala i do današnjih dana.
Naime, imućni trgovac je 1907. svu svoju imovinu zaveštao u dobrotvorne svrhe, a nakon njegove smrti formiran je „Fond Vlajka Kalenića, obućara i ekonoma iz Beograda“ koji je pomagao siromašnim učenicima, ali i humanitarnim i kulturnim ustanovama.
Mutapova
Lazar Mutap-Čačanin je rođen je u selu Prislonica, pored Čačka. Pre Prvog srpskog ustanka bavio se mutavdžijskim zanatom, pa otuda potiče njegovo prezime.
„Bio je crnomanjast, crven u obrazu, krvavih očiju, srednja stasa, okruglast; dobar binjedžija. Nosio je crvenu čitu (popovsku kapu). On je zdravo surove naravi bio, i mloge vojnike sam svojom rukom tukao i ubijao, s toga su ga vojnici mrzili.”
Kada je buknuo ustanak, među prvima je stao u stroj starešina Rudničke nahije. Bio je prvi buljukbaša kod vojvode Milana Obrenovića. U prvoj ustaničkoj godini njemu pripadaju najveće zasluge za osvajanje Čačka. Kao iskreni saradnik Miloša Obrenovića, nalazio se u najužem krugu ljudi za organizaciju i dizanje Drugog srpskog ustanka.
Posle poraza ustanika na Ljubiću, gde je poginuo i Karađorđev barjaktar Tanasko Rajić, Turci su daljim borbama na prostoru Čačka pretrpeli težak poraz, kojom prilikom je na Moravi poginuo i Imšir-paša. U toj borbi je poginuo i Lazar Mutap 1815. godine, napadajući šančeve u kojima su bili Turci oko čačanske džamije. Mutapove snage su bile nadjačale ušančene Turke, ali se dogodilo to da su Turski vojnici, koji su se povlačili iz Konjevića, povukli u Čačak, pravo Mutapu iza leđa, i tu ga pritisli između dve vatre. Mutap je tada ranjen i odatle odlazi u svoje selo Prislonicu, a zatim i u Gornju Trepču, gde uskoro podleže povredama.
Ulica Sime Miloševića
Sima Milošević bio je lekar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i član Izvršnog odbora AVNOJ-a.
Kao mladić, krajem Prvog svetskog rata, pomagao je pobunu mornara u Boki kotorskoj. Doktorirao je 1926. godine, a potom je u Hamburgu i Parizu specijalizovao bakteriologiju. Kao lekar i profesor na Medicinskom fakultetu Beogradskog univertiteta, bio je privržen studentskom revolucionarnom pokretu, zbog čega je hapšen 1933. i 1939. godine. Intenzivno se bavio naučnim radom i napisao je oko 70 naučnih radova iz oblasti medicine, koji su objavljeni u zemlji i inostranstvu.
Bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe od 1941. godine, a član Komunističke partije Jugoslavije od 1942. godine. Predsedavao je skupštinom crnogorskih i bokeljskih rodoljuba u manastiru Ostrogu, 8. februara 1942. godine. Bio je većnik Prvog zasedanja AVNOJ-a, održanog 26. novembra 1942. godine u Bihaću, na kome je izabran za člana Izvršnog odbora Antifašističkog vaća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ).
Za vreme Pete neprijateljske ofanzive, juna 1943. godine, bio je teško ranjen i prebačen u selo Vrbnicu. Tamo su ga, zajedno sa pesnikom Ivanom Goranom Kovačićem, četnici zarobili i ubili.
