Nije bilo baš kao sa Đenkom u Maratoncima, ali Beograđani jesu bili ti koji su prvi na Balkanu videli jednu filmsku projekciju. Istina, reč nije bila o "ton filmovima" već o onim nemim, ali je bila tek 1896. godina i "sedma umetnost" je bila na samom početku svog razvoja. A Beograd se, prvi u ovom delu sveta, priključio toj magiji.
Na Terazijama, u zgradi koja danas više ne postoji, nekada se nalazila nadaleko poznata kafana kod “Zlatnog krsta”. Upravo u njoj su radoznali prestoničani 6. juna 1896. godine, samo šest meseci nakon prvog prikazivanja u Parizu, imali priliku da vide najnovije “svetsko čudo” – film.
Srpskoj publici su pokretne slike prikazali predstavnici braće Limijer, danas priznatih očeva “sedme umetnosti“. Pred začuđenim posetiocima u omiljenom sastajalištu intelektualne elite, pesnika i slikara, prikazivanje su organizovali gosti iz Francuske: Andre Kar, fotograf i Žil Žiren, mehaničar, zastupnici upravo Luja i Ogista Limijera. Ovoj jedinstvenoj filmskoj projekciji, priređenoj u improvizovanoj sali kafane, prisustvovali su i kralj Aleksandar Obrenović i njegova majka kraljica Natalija.
Program u Beogradu, najavljen u novinama kao “čudo neviđeno”, bio je sličan prvoj bioskopskoj predstavi održanoj u Parizu, 28. decembra 1895. godine. Beograđani su tako imali priliku da vide neke od prvih filmova na svetu: “Ulazak voza u stanicu”, “Kupanje u moru”, “Riblja pijaca u Marselju” i “Rušenje zida”.
Bila je to ujedno i prva filmska projekcija na Balkanu.
Izgleda da se starim Beograđanima magija filma svidela. Nakon što su naši preci ugledali “oživljene fotografije” predstavnici fabrike “Braća Limijer“ zadržali su se još 25 dana u srpskoj prestnoci prikazujući filmove pred zadivljenom svetinom.
Ipak, posle polumesečnog otkrivanja tajni sedme umetnosti Beograđanima, francuske filmadžije su otputovale i prestonica nije imala bioskopskih predstava godinama. Ipak, vrata čudesnog sveta filma bila su otškrinuta – prvi putujući bioskopi u Srbiji pojavili su se već oko 1900. godine. U Beogradu, predstave su obično davane na poljanama kod Zelenog venca, Malog Kalemegdana, Tašmajdana i Trkališta.
I prvi stalni bioskop počeo je da radi u Beogradu i to 1906. godine. Na početku Knez Mihailove ulice, na mestu današnje Robne kuće Beograd, nalazila se prva uređena filmska sala – kod “Hajduk-Veljka“. Film se mogao gledati besplatno, dokle god bi se kupila koja čaša piva.
Ali, sve je počelo tog 6. juna 1896. godine u kafani “Zlatni krst”. Zbog važnosti istorijskog događaja, ovaj datum danas se slavi kao Dan Jugoslovenske kinoteke.
* Dopala vam se ova priča? Lajkujte nas na Facebook-u i vaša dnevna doza istorijskih zanimljivosti stiže!
