Zato što je „Prestonica na mestu karaule", kako su govorile srpske vojskovođe, zato je Beograd često bio meta osvajača. Uz samu granicu sa Austrougarskom, u Prvom svetskom ratu pretrpeo je velika razaranja. Sponu sa austrougarskom, železnički most, srpska vojska je sama minirala.
Zbog povoljnog geostrateškog položaja, Beograd je kroz istoriju privlačio mnoge imperatore. Oko grada se vodilo više od stotinu ratova, a rušen je 40 puta. Takva sudbina, pratila ga je i u godinama Velikog rata.
Sponu sa austrougarskom, železnički most, srpska vojska je sama minirala.
Istoričar, Aleksandar Životić, za Jutarnji program RTS-a objašnjava zašto je srpska vojska to uradila.
– Postojao je jedan veliki strah da bi Austrougarske snage koje su bile skoncentrisane u širem reonu Zemuna mogle jednostavno da „ušetaju” u Beograd. Zato je, na brzu ruku, doneta odluka da se železnički most minira i podigne u vazduh – kaže Životić.
Već na samom početku od granata ispaljenih sa austrogarskog broda Bodroga, stradali su delovi uz Dunav i Savu: Dorćol, Kalemegdan, Železnička stanica i Terazije.
– Najviše su stradali u tim prvim danima stambeni objekti, privatne zgrade, kuće, zatim dvor. Pogođene su zgrade državnih nadleštva, kako se tada govorilo, generalštaba, ministarstva vojnog, različitih ministarstava – ističe Životić.
Posle austrougarske ofanzive u oktobru 1915. usledila su još veća razaranja. U pokušaju da pređe Savu i Dunav, autrogarska vojska napada čak i artiljerijom najtežeg kalibra, takozvanom Debelom Bertom. U tom periodu strada i Narodni muzej, koji se tada nalazio u zgradi pored Kapetan Mišinog zdanja.
– Zgrada Narodnog muzeja je pretrpela znatna oštećenja. Pogođena je prostorija u kojoj je bila Vukova soba, ostavština Vuka Karadžića i Mine Karadžić. Neki predmeti su uništeni, neki su sačuvani. Deo gde su bili veliki formati, kao slika Ruđera Boškovića, kao skulptura Đorđa Jovanovića, Simeona Roksandića i Ivana Meštrovića, su uništeni – kaže kustos Narodnog muzeja Petar Petrović.
Za vreme okupacije grad je na razne načine bio pljačkan – podizanjem cena, veštačkom devalvacijom dinara, oduzimanjem imovine, a bilo je čak i klasičnih razbojništava.
– Pod plaštom rekvizicije za potrebe okupacionih vlasti, davanjem potvrda koje nisu ništa vredele, iz kuća je iznošeno sve ono što je bilo potrebno vlastima. Na drugoj strani, oficiri austrougarske armije su se useljavali u kuće kako su želeli. Iz tih kuća su odnosili ono što su hteli – dodaje Životić.
Kulturna dobra, umetnička dela, pa čak i cele državne arhive, odneti su iz zemlje.
– Svakako treba pomenuti i sliku koju je naš proslavljeni umetnik, akademski slikar Pavle Paja Jovanović, poklonio Narodnom muzeju 1893, repliku svoje čuvene slike guslar. Naravno i druga značajna umetnička dela. Ikone iz 18.veka, crteže umetnika 19. i početka 20. veka. Oni su nestali, njihova sudbina je nepoznata – objašnjava Petrović.
I grad i narodni muzej 1918. bili su samo bleda slika onog što su predstavljali pre početka rata. Obnova je krenula neposredno po završetku.
Uz velike napore i ratnu odšetu, tek tridesetih godina ,Beograd dobija izgled modernog evropskog grada.
