Do zagrevanja konflikta u ovom delu sveta je došlo nakon što su dve nuklearne sile izvršile vazdušne napade jedna na drugu. U sredu je Pakistan saopštio da je oborio dva indijska aviona nad Kašmirom pod kontrolom Pakistana i to samo dan nakon što je Indija potvrdila da su njene snage počele vazdušne napade na navodni vojni kamp koji se nalazi na pakistanskoj teritoriji.
Tenzije su, naravno, postojale i ranije. Predominantno hinduistička Indija i Pakistan sa većinskim muslimanskim stanovništvom vodili su tri rata od 1947. godine, kada su dve nuklearne sile stekle nezavisnost od Velike Britanije, a došle su blizu još jednog velikog sukoba 1999. godine.
Ratovi 1947. i 1965. godine vodili su se direktno preko Kašmira, a kontinuirano nasilje od 1989. godine ubilo je više od 47.000 ljudi. Ovaj broj ne uključuje ljude koji su zbog ovih sukoba nestali, pa neke grupe za ljudska prava i nevladine organizacije broj poginulih i udvostručuju.
Zašto onda ovaj planinski region toliko znači za obe zemlje?
Kašmir je prvobitno ostao nezavisan i bio je slobodan da pristupi bilo kojoj naciji. Kada je hinduski kralj Kašmira izabrao da se pridruži Indiji u zamenu za vojnu zaštitu, država Džamu i Kašmir je postala jedina država sa muslimanskom većinom u zemlji.
Džamu i Kašmir pokriva oko 45 odsto Kašmira, na jugu i istoku regiona, dok Pakistan kontroliše Azad Kašmir, Gilgit i Baltistan, koji pokrivaju oko 35 odsto ukupne teritorije na severu i zapadu. Obe zemlje tvrde da je Kašmir njihovo potpuno vlasništvo, a tu je i Kina, koja kontroliše oko 20 odsto teritorije Kašmira poznate kao Aksai Čin.
Ovo pitanje je jedna od najstarijih tačaka na agendi Ujedinjenih nacija, gde su Indija i Pakistan i započele svoj spor ubrzo nakon nezavisnosti.
Obe zemlje su načelno dogovarale i referendum, kako bi se Kašmircima omogućilo da sami odlučuju o svojoj budućnosti, ali on nikada nije održan. Razlog za to leži u zahtevu o povlačenju svih vojnih snaga iz regiona, zbog čega plebiscit nije bio održan ni u decenijama koje su usledile.
Indijske vlasti želele su da pokažu da mogu da garantuju prava muslimanima u sekularnoj državi. Pored toga, Kašmir je predstavljao i ključ za pakistanski identitet kao domovine za muslimane nakon podele 1947. godine, kaže Simona Vitorini, stručnjak za južnoazijsku politiku na SOAS Univerzitetu u Londonu, za CNN.
“Kašmir je postao simbolično pitanje za obe zemlje”, kaže Simona Vitorini i dodaje da se situacija dodatno iskomplikovala zbog rastućeg Kašmirskog pokreta za nezavisnost koji deluje protiv interesa obe države.
“Linija kontrole” kao linija vatre
Obe zemlje su od 2003. godine održale krhki prekid vatre, iako redovno razmenjuju vatru preko granice.
Napetosti su se rasplamsale u septembru 2016. godine, kada su naoružani militanti napali udaljenu bazu indijske vojske u blizini “de-fakto” granice između Kašmira pod kontrolom Pakistana i Kašmira pod kontrolom Indije, poznatije i kao Linija kontrole. Tom prilikom ubijeno je 19 indijskih vojnika, zbog čega se ovaj događaj pamti kao najsmrtonosniji napad na indijske oružane snage poslednjih decenija, piše B92.
KRVAVA GLAVA I POVEZ PREKO OČIJU: Objavljen snimak indijskog pilota zarobljenog u Pakistanu (VIDEO)
Istog meseca dva pakistanska vojnika su ubijena nakon sukoba sa indijskim trupama na istoj liniji kontrole. Indija se oglasila sa svojom verzijom događaja, rekavši da je sprovela takozvane “hirurške napade” slanjem kopnenih trupa na “terorističke tačke” koje se nalaze na teritoriji Pakistana.
Međutim, obavljanje vazdušnih napada na teritoriji Pakistana predstavlja odstupanje od norme, kaže Vitorini, i dodaje da do ove sedmice indijske avijacije nisu prešle Liniju kontrole od 1971. godine.
“Za neke je ovo signal fundamentalnih promena u odnosima Indije i Pakistana”, rekla je Simona Vitorini.
