Šta se zapravo desilo tog kobnog 15. juna 1862. godine do danas nije u potpunosti rasvetljeno. Postoji više verzija o ličnostima i uzrocima događaja, ali je samo ishod pouzdan i potkrepljen dokumentima.
Posledica ovog događaja, i mnogih drugih koji su usledili posle, dovela je do prekretnice u istoriji Beograda i, mnogo više, Srbije. Kako istorija ponekad počinje čudno, jedan trenutak može biti sudbonosan ne samo za pojedinca već i za čitav jedan narod, tako i ova priča o Čukur česmi počinje bezazleno, jednostavnim rečima izgovorenim dečaku šegrtu: „Savo, ajd’ trk donesi vode sa Čukur česme!”
Bio je to koban trenutak za dečaka Savu Petkovića, zatim za Simu Nešića, Ivka Prokića i mnogih srpskih vojnika, a kasnije i velika briga visokih diplomatskih krugova vodećih evropskih država. To sparno junsko popodne na izvor je dovelo malog Savu šegrta, turske nizame (vojnike) i mnoge druge da utole žeđ. Jedan turski vojnik ote Savi testiju iz ruku i on poče da se brani, što je veoma naljutilo Turčina pa ga on ubi bajonetom, po jednoj verziji, po drugoj ga udari testijom u glavu i Sava pade okrvavljen pored česme.
Ubrzo nailazi srpski policajac, ubija turskog nizama ili, po drugačijoj verziji, nailazi srpska patrola i zarobljava tri turska nizama. Potom je naišla i turska patrola te je došlo do oštrog verbalnog obračuna. Da bi razrešio ceo događaj, stigao je terdžoman (tumač turskog jezika) beogradske policije Sima Nešić u pratnji žandara, ali iz mazgale turske straže poče pucnjava i Sima Nešić biva ubijen.
To je bio povod za veliku tuču između Srba i Turaka, gde su Srbi opkolili Turke. Međutim, zapovednik srpske straže Ivko Prokić je oslobodio Turke, i da bi izbegao veće posledice, lično je ispratio turskog oficira do kapije tvrđave i tu se prijateljski s njim pozdravio, ali sledećeg trenutka Ivka je pogodio metak kao i njegove pratioce. Vest o događaju prostrujala je Beogradom, na sve strane čuli su se pucnji i borba na ulicama je počela da se rasplamsava.
Jedan događaj podstakao je niz novih i odlučujućih. Tada su Srbi zauzeli Varoš kapiju i Sava kapiju, a vest je stigla i do ostalih gradova u Srbiji. Knez Mihailo je, iz Šapca gde se tih dana nalazio, poslao ultimatum Turcima da do osam časova uveče napuste varoš. Sledeći dan 16. jun protekao je u miru, već naredni 17. bio je sudbonosan za Beograd, počelo je bombardovanje Beograda iz 56 tvrđavskih topova. Poginulo je oko 50 građana i vojnika, izgorelo 20, a uništeno oko 357 kuća.
Srpsko stanovništvo je podiglo barikade za odbranu. U toku jula iste 1862. godine, u Kanlidži pored Carigrada započeti su pregovori o nezavisnosti Srbije, na kojima su učestvovali Francuska, Engleska, Rusija i Austrija. Tada je doneta odluka da se tursko stanovništvo iseli iz Srbije. U narednih godinu dana iseljeno je više od osam hiljada Turaka.
Nakon dugih diplomatskih pregovora i borbe, Turci su pristali da predaju gradove na „čuvanje knezu Mihailu”, prvo Beograd pa Fetislam (Kladovo), Smederevo i Šabac, a zatim i mnoge druge. Godine 1867. knez Mihailo je dobio ključeve Beogradske tvrđave, a svečanost je održana 6. aprila na Kalemegdanu. Dugo se nakon ovog velikog istorijskog događaja pričalo i prepričavalo šta se zapravo na Čukur česmi dogodilo juna 1862. godine.
Bilo kako bilo, događaj kod Čukur česme vezuje se za jedan od najvažnijih događaja u istoriji Beograda. Kasnije varijacije pisaca o ovom događaju stvorile su brojne romantizovane legende o pogibiji srpskog dečaka Save i njegovih savremenika.
Ostali događaji na današnji dan:
1215. Engleski kralj Džon prihvatio je, pod pritiskom plemstva, dokument Magna Carta Libertatum – temelj engleskog državnog uređenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne istorije.
1467. Umro je vojvoda od Burgundije Filip Dobri, osnivač Burgundije, države koja je u 15. veku bila rival Francuske, a od 1678. pripada Francuskoj.
1520. Papa Lav X ekskomunicirao je Martina Lutera bulom u kojoj je osudio kao jeres Luterove teze o indulgencijama, o dogmama i uređenju katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza Luter je 1517. prikovao na vrata Dvorske crkve u Vitembergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.
1843. Rođen je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svetu („Per Gint”, „Lirski komadi”).
1882. Rođen je rumunski general i državnik Jon Antonesku, diktator pronemačke vlade u Drugom svetskom ratu. Uveo je zemlju u Trojni pakt i priključio se napadu na SSSR 1941. Osuđen je 1946. na smrt kao ratni zločinac i streljan.
1903. Nakon ubistva Aleksandra Obrenovića u Majskom prevratu, Skupština Srbije izabrala je Petra Karađorđevića za kralja Srbije. Tokom njegove vladavine učvršćen je parlamentarizam i ubrzan privredni i kulturni razvoj zemlje. Povukao se s vlasti 22. juna 1914, a kraljevska ovlašećenja dobio je njegov drugio sin Aleksandar.
1904. Više od hiljadu ljudi, većinom žena i dece, poginulo je blizu Njujorka u požaru koji je zahvatio brod „General Slokam”.
1907. Počela je Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja („Haške konvencije”). Četvrtom konvencijom osnovan je Stalni arbitražni sud u Hagu.
1919. Engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok okončali su prvi direktni let preko Atlantika.
1920. Italijanski inženjer, jedan od osnivača bežične telegrafije Đulielmo Markoni emitovao je u Engleskoj prvi muzički radio prenos u živo. Bila je to muzička numera čuvene australijske operske pevačice Neli Melba.
1940. Nemačke trupe su probile Mažino liniju kod Sedana. Sistem utvrđenja dugačak 360 kilometara koji su Francuzi izgradili duž granice prema Nemačkoj između dva svetska rata, smatran je remek delom građevinarstva i fortifikacije.
1969. Nakon povlačenja Šarla de Gola s političke scene, za predsednika Francuske izabran je Žorž Pompidu .
1975. Košarkaši Jugoslavije postali su šampioni Evrope pobedom nad reprezentacijom SSSR u Beogradu.
1977. Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra pobedili su na prvim slobodnim izborima u Španiji nakon smrti Franciska Franka koji je diktatorski vladao od 1939.
1982. Argentinske snage na Foklandskim ostrvima predale su se Britancima. Time je okončan rat u kojem je poginulo oko 1000 ljudi.
1988. Pakistanski predsednik Zija ul Hak objavio je da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.
1992. Srpski književnik Dobrica Ćosić izabran je za prvog predsednika SR Jugoslavije. Za prvog premijera novoformirane države prethodnog dana izabran je američki biznismen srpskog porekla Milan Panić.
1992. Parlament Japana je, prvi put od Drugog svetskog rata, odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu.
1994. Izrael i Vatikan uspostavili su pune diplomatske odnose, potvrđujući dogovor o međusobnom priznanju i pomirenju nakon vekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.
1995. Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o proširenju snaga UN u Bosni trupama za brza dejstva, sastavljenih od 12.000 francuskih, britanskih i holandskih vojnika. Rusija i Kina su se uzdržale od glasanja.
1996. Umrla je američka pevačica Ela Ficdžerald, „kraljica džeza”, čuvena po „skat” dijalozima sa velikim džez muzičarima Armstrongom, Elingtonom i Bejzijem.
2000. U pokušaju atentata u Budvi je lakše ranjen Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, u to vreme jedne od najvećih opozicionih političkih stranaka u Srbiji.
2000. Rimsko-katolički biskup, Augustin Misago, optužen za saučesništvo u masakru više od pola miliona stanovnika Ruande 1994. i genocid, oslobođen je optužbi i pušten na slobodu.
2001. Kraj Petrovog Sela kod mesta Kladovo otkrivena je masovna grobnica u kojoj je zakopano oko 30 tela za koja se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu u prvoj polovini 1999.
2001. Šangajska petorka – Kina, Rusija, Kazahstan, Kirgistan i Tadžikistan su nakon prijema Uzbekistana u članstvo preimenovali svoju organizaciju u Šangajska Organizacija za saradnju (SCO), regionalnu organizaciju za borbu protiv islamskog militarizma.
2003. Vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore osvojila je zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Sloveniji.
2003. Umro je američki glumac Hjum Kronin čija je karijera na Brodveju i u Holivudu trajala preko šest decenija. Na filmu je debitovao ulogom u Hičkokovom filmu „Senka sumnje” 1943, a zapažene uloge imao je u filmovima „Poštar uvek zvoni dvaput”, „Dvanaest ljutih muškaraca” i „Čaura”.
