Alija Sirotanović je bio rudar iz Trtorića kod Breze u tadašnjoj SFRJ republici Bosni i Hercegovini. Bio je udarnik i junak socijalističkog rada i oborio je svjetski rekord u kopanju uglja.
Posle Drugog svjetskog rata u zemljama socijalizma na inicijativu SSSR su pokrenute akcije obaranja rekorda u proizvodnji: kopanju uglja, građenju kuća, košenju trave i sl. Prvi je to u SSSR uradio Aleksej Stahanov, pa su njegovi sljedbenici nazvani stahanovci.
Andžej Vajda, čuveni poljski režiser, snimio je antologijski film „Čovek od mermera” o toj pojavi, ovog puta u Poljskoj.
Na savjetovanju sa stručnim osobljem Rudnika i kopačima, koje je održano u julu 1949. godine, kopač Alija Sirotanović je predložio da se njegovoj brigadi omogući rad na tri radilišta i dao obavezu da će premašiti rekord čuvenog sovjetskog rudara Alekseja Stahanova, rudara koji je imao rekord od 102 tone iskopanog uglja u toku sedmočasovnog radnog dana. Prijedlog je prihvaćen, a Alijina brigada je već sutradan, 24. jula 1949. godine, počela sa obaranjem rekorda. Predsjednik komisije koja je kontrolisala rad objavio je:
Alija Sirotanović je, sa svojih osam komorata, za osam sati rada iskopao 152 tone uglja (253-ja kolica), prebacio normu za 215%, srušio dotadašnji rekord Stahanova za 50 tona i postigao svoj svetski rekord u iskopu uglja.
Jama 1 u kojoj je srušen rekord bila je poznata kao Rov vojvode Putnika.
Još jedan rudar iz Breze i heroj rada, Nikola Škobić, samo dva dana poslije rekorda Alije Sirotanovića, 29. jula 1949. godine, sa svojom brigadom je prebacio njegov rekord za 14 tona, čime je otpočela serija obaranja rekorda u Jugoslaviji.
Alija Sirotanović je umro 13. maja 1990. godine.
Jedna mala ulica na periferiji Breze nosi ime Alije Sirotanovića, a u krugu rudnika stoji njegova bista.
Alija je naslikan na jugoslovenskoj novčanici od 20.000 dinara, 1987. godine, ubrzo povučenoj u monetarnoj reformi Ante Markovića. Vrlo često, ali pogrešno, Aliju mešaju sa Arifom Heralićem, livcem iz Zenice, koji se nalazi na čuvenoj jugoslovenskoj novčanici od 10 dinara.
Drugu Titu se žalio kako su lopate male. Jednom prilikom kada ga je Tito sreo i pitao ga: „Kako je?”, Alija je odgovorio: „Loše, druže Tito, zato što mi je lopata mala”. Kasnije je za njega napravljena veća lopata kako bi mogao više da zahvati! Mada lopata, kao što mnogi misle, uopšte nije bila Alijina primarna alatka. Najčešće je koristio pneumatsku bušilicu, a navodno je radio i sa dve u isto vrijeme.
Ostali događaji na današnji dan:
1619 – Po nalogu princa Morisa od Nasaua pod optužbom za religioznu subverziju pogubljen je holandski državnik Johan fan Oldenbarnevelt, osnivač moderne holandske države.
1717 – U Beču je rođena austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija, naslednica Karla VI od 1740, jedna od najznačajnijih ličnosti dinastije Habsburga.
1787 – Prvi brodovi sa robijašima krenuli su iz Engleske prema novoj koloniji Australiji koja je tada Engleskoj služila kao kažnjenička kolonija.
1792 – Rođen je italijanski sveštenik Đovani Mastai Fereti, od 1846. papa Pije IX. Za vreme njegovog pontifikata, najdužeg u istoriji rimokatoličke crkve (31 godina i 236 dana), prestala je da postoji Crkvena država (1870). Najveći njen deo ušao je u sastav Kraljevine Sardinije, dok je papska država svedena na nekadašnji Patrimonij.
1795 – Rođen je slovački filolog i istoričar Pavel Jozef Šafarik, jedan od osnivača slavistike. Bio je direktor srpske gimnazije u Novom Sadu od 1819. do 1833. (“Srpska čitanka”).
1798 – Rođen je slikar Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara 19. veka, predstavnik srpskog bidermajera.
1830 – Osnovana je Republika Ekvador, a za prvog predsednika izabran je Huan Hoze Flores.
1840 – Rođen je francuski pisac Alfons Dode autor trilogije o zgodama Tartarena Taraskonca, remek dela francuske humorističke proze. Veliki uspeh donela mu je zbirka pripovedaka “Pisma iz mog mlina”.
1846 – Kongres SAD je formalno objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji započele nekoliko dana ranije.
1848 – U Sremskim Karlovcima je počelo zasedanje “Majske skupštine” na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je 15. maja proglasila Srpsko Vojvodstvo, ali austrijska i mađarska vlada nisu priznali srpsku autonomiju.
1851 – Rođen je srpski pisac i lekar Laza Lazarević (“Prvi put s ocem na jutrenje”, “Sve će to narod pozlatiti”, “Na bunaru”, “Školska ikona”, “On zna sve”, “U dobri čas hajduci”, “Verter”).
1862 – Rođen je srpski pisac Janko Veselinović, autor romana “Hajduk Stanko” sa tematikom iz Prvog srpskog ustanka i pripovedaka i romana iz seoskog života (“Slike iz seoskog života”, “Seljanka”).
1881 – Rođen je Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Bio je jedan od organizatora prve Balkanske socijaledmokratske konferencije (1910), a na kongresu Internacionale u Kopenhagenu (1910) odlučno se suprotstavio imperijalističkoj politici zvanične Austrije. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Poginuo je 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici (“Zakonsko osiguranje radnika”, “Zakon o radnjama i socijalna demokratija”).
1882 – Rođen je francuski slikar Žorž Brak koji je s Pablom Pikasom 1905. osnovao kubistički pokret.
1887 – U Beogradu je osnovana Provizorna opservatorija Velike škole. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija je postala njegov sastavni deo.
1888 – U Brazilu je ukinuto ropstvo.
1914 – Rođen je američki bokser DŽoe Luis prvak sveta u teškoj kategoriji od 1937. do 1949, kada se povukao.
1930 – Umro je norveški polarni istraživac i diplomata Fritjof Nansen, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika nakon Prvog svetskog rata.
1931 – Umro je srpski kompozitor i horovođa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban su doprinos srpskoj muzici. Bio je dirigent beogradskog pevačkog društva “Obilić”.
1949 – Prvi britanski mlazni avion “Kanbera” izvršio je prvi probni let.
1961 – Umro je američki filmski glumac Gari Kuper, dobitnik Oskara za filmove “Narednik Jork” i “Tačno u podne”.
1968 – U Parizu su počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.
1981 – Na trgu Svetog Petra u Rimu u atentatu je ranjen papa Jovan Pavle II. Atentator Mehmed Ali Agdža je uhapšen. Pušten je iz zatvora nakon 20 godina i u junu 2000. predat Turskoj.
1990 – U Zagrebu na stadionu u Maksimiru na fudbalskoj utakmici zagrebačkog “Dinama” i beogradske “Crvene zvezde” dogodio se krvavi obračun navijača ova dva kluba.
1994 – Ministri inostranih poslova SAD, EU i Rusije postigli su u Ženevi saglasnost o zajedničkoj strategiji u rešavanju bosanskog konflikta.
1999 – Peru i Ekvador su potpisali dokument o razgraničenju, okončavši posle šest decenija spor zbog kojeg su te zemlje tri puta ratovale.
1999 – Umro je Džin Sarazen jedan od samo četiri golf igrača koji su osvojili četiri glavna profesionalna kupa u golfu.
2005 – Na prvoj međunarodnoj donatorskoj konferenciji za obnovu i očuvanje kulturnog nasleđa na Kosovu, održanoj u Parizu u organizaciji UNESKO-a, prikupljeno je deset miliona dolara.
2007 – Na takmičenju za pesmu Evrovizije u Helsinkiju pobedila je predstavnica Srbije Marija Šerifović sa pesmom “Molitva”.
