Na današnji dan 1995. godine umro je jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka objavljenih u beogradskom dnevniku „Borba", u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom postao najpoznatiji jugoslovenski disident.
Milovan Đilas je bio crnogorski i jugoslovenski komunista, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, politički teoretičar, disident, komunista pa antikomunista, i pisac iz Crne Gore.
Za vreme borbe sa Informbiroom, Milovan Đilas je bio stalno sa Partijom, učestvovao je na svim Plenumima i sednicama. Radio je na pisanju članaka u „Politici“ i „Borbi“. Početkom 1953. godine je izabran za predsednika Narodne skupštine FNRJ.
U Beogradu je 16. i 17. januara 1954. održan Treći vanredni plenum CK SKJ posvećen Milovanu Đilasu. Tako je i jedna tačka dnevnog reda dobila naziv „Slučaj Milovana Đilasa i pitanje provođenja odluka VI kongresa SKJ“.
Đilas 13. januara 1955. godine podnosi pismenu ostavku na dužnost predsednika Narodne Skupštine FNRJ, kada je obrazložio da se od tada više ne smatra članom SKJ i da po svojoj volji istupa iz članstva. I pored izrečenih opomena, Đilas objavljuje svoje novo delo „Nova klasa i analiza komunističkog sistema“.
Delovanje Milovan Đilasa u trenutku kada se više nije nalazio ni na jednoj funkciji u zemlji bilo je vezano isključivo za pisanje.
U vreme početka Mađarske revolucije protiv komunizma, Milovan Đilas u svom intervju 24. oktobra 1956. godine javno podržavao revoluciju. Nakon toga je stavljen pod policijsku prismotru, a 27. novembra sud ga je zbog antijugoslovenske delatnosti osudio na tri godine zatvora. Kaznu je izdržavao u Sremskoj Mitrovici. Za vreme robije, od 1957. do 1959. godine, napisao je studiju „Knjiga o Njegošu“. Na slobodu je pušten početkom 1958. godine.
Po puštanju iz zatvora, nastavio je sa antikomunističkom propagandom. Tada je završio i svoju knjigu „Nesavršeno društvo“, gde je komunizam upoređivao sa Morovom utopijom.
Đilas je 1961. godine napisao knjigu kojoj je dao naslov „Razgovori sa Staljinom“. Uz pomoć nekih stranih dopisnika uspeo je da rukopis pošalje izdavačkoj kući „Harcourt Brace Jovanovich“ u Njujorku, koja je objavila tu knjigu.
Zbog svog antikomunističkog delovanja, po drugi put je uhapšen 7. aprila 1962. godine u svom stanu, u Palmotićevoj ulici. 14. maja 1962. izveden je pred Okružni sud i osuđen na 13 godina zatvora i ograničenje građanskih prava u trajanju od pet godina.
Ostali događaji na današnji dan:
1526. U bici kod Panipata mogulski vođa Baber s 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime je počela dvoipovekovna vladavina Mogula nad Indijom.
1653. Vođa engleske revolucije Oliver Kromvel raspustio Parlament, Vojno veće donelo nov Ustav, a Kromvel imenovan z doživotnog lorda-protektora.
1657. U englesko-španskom ratu engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka, napala i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Krus na Tenerifima, a potom razorila grad.
1768. Umro italijanski slikar Kanaleto, jedan od najboljih pejzažista XVIII veka.
1792. Francuska objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardinskoj kraljevini.
1808. Rođen Napoleon III, car Francuske od 1852 do 1870. Posle poraza u francusko-pruskom ratu zbačen sa prestola, a u Francuskoj roklamovana Treća Republika.
1841. U filadelfijskom listu “Grahams magazin” objavljena pripovetka Edgara Alana Poa “Ubistva u ulici Morg”, koja se smatra prvom detektivskom pričom.
1889. U Austriji rođen Adolf Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Nemačke od 1933. do 1945.
1893. Rođen katalonski slikar i vajar Huan Miro, jedan od najznačajnijih nadrealističkih umetnika XX veka.
1893. Rođen američki filmski glumac Harold Lojd, jedan od najslavnijih komičara nemog filma.
1912. Rođen irski književnik Bram Stoker, autor “Drakule”.
1919. U Beogradu počeo Osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije, koja je 1920, na kongresu u Vukovaru promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.
1936. Italijanske trupe okupirale Etiopiju.
1947. Umro ralj Danske Kristijan X. Veliku popularnost stekao otporom nemačkoj okupaciji za vreme Drugog svetskog rata.
1972. Američki svemirski brod “Apolo 16” spustio se na Mesec.
1984. Velika Britanija objavila da će njena administracija u Hongkongu prestati s radom 1997.
1986. Pijanista Vladimir Horovic, koji je napustio Rusiju 1925, održao, posle 61 godine, prvi koncert u SSSR.
1992. Snage bosanskih Srba izvršile blokadu Sarajeva, zahtevajući podelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali tokom celog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.
1995. Umro jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka objavljenih u beogradskom dnevniku “Borba”, u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom postao najpoznatiji jugoslovenski disident.
1999. Tokom vazdušnih napada NATO na Jugoslaviju u hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se “Molitvom za mir” obratili desetinama hiljada ljudi okupljenih na platou ispred najveće beogradske crkve.
