Dominirala je u ambijetu niskih prizemnih kuća zanatlijskog Zereka, a danas, kroz bujni drvored jedne od najlepših beogradskih ulica, jedva se nazire stari kameni minaret. Jedina aktivna džamija u srpskoj prestonici krije mnoge zanimljive priče.
U ulici Gospodar Jevremovoj davne 1575. godine sagrađena je Bajrakli džamija. Tada, u tursko doba, u Beogradu je postojalo čak 273 džamija i mesdžida (posebnih okupljačkih islamskih bogomolja) – sudeći po “Putopisima Evlije Čelebije”, jednog od najslavnijih otomanskih putopisaca.
Tri naziva jedne džamije koju su obnovili OBRENOVIĆI!
Ova jednoprostorna bogomolja sa kupolom i jednim minaretom najpre se zvala Čohadži-džamija, po zadužbinaru Hadži-Aliji, koji je trgovao čohom, a nakon toga je dva puta menjala naziv. Najpre je u periodu austrijske vladavine (1717 – 1739) pretvorena u katoličku crkvu. Bilo je to doba kada je srušen najveći broj prestoničkih džamija.
U Srbiji postoji još jedna BAJRAKLI-DŽAMIJA!
Samo godinu dana pre beogradske, u Prizrenu je sagrađena Gazi Mehmed-pašina džamija, koja je vremenom ponela naziv “Bajrakli”. Reč je o najstarijem spomeniku islamske verske arhitekture u Prizrenu.
Međutim, po povratku Turaka, ponovo je postala islamska bogomolja. Husein-beg, pomoćnik (ćehaja) glavnog turskog zapovednika Ali-paše, obnovio ju je 1741. godine, pa se neko vreme zvala Husein-begova ili Husein-ćahijina džamija.
Krajem 18. veka dobija današnji naziv, po barjaku koji se na njoj isticao kao znak za istovremeni početak molitve u svim džamijama. Pošto je u njoj, kao glavnoj džamiji, boravio muvekit – čovek koji je proračunavao tačno hidžretsko vreme prema islamskom kalendaru, radi određivanja svetih dana, on je regulisao mehanizam sata i isticao zastavu na minaretu.
Bajrakli džamija, nakon što su je u 19. veku obnovili Obrenovići – knez Mihailo i kralj Aleksandar, postala je glavna gradska džamija.
Knez Mihailo je 1868. godine naložio ministru prosvete i crkvenih dela da izabere jednu od postojećih džamija i da je osposobi. Iste godine postavljeni su i prvi imam i mujezin (osoba koja sa vrha minareta zove vernike na molitvu) u Beogradu. Ministar je tada uputio akt Državnom savetu Kneževine Srbije.
Da ne bi muhamedanci, koji se po svojim poslovima u Beogradu bave, bez religiozne utehe bili, Njegova Svetlost blagoizvolela je narediti da se jedna od ovdašnjih džamija popravi za bogomolju njihovu. Usled ovog visokog naloga, izabrana je kao najcelishodnija ‘Bajrak’ džamija i ministar građevina kao po molbi mojoj izaslao je stručne ljude, te su istu džamiju, kao i jednu kuću do nje, gde će hodža obitavati, pregledali… – pisalo je u njemu.
Arhitektura i okolni objekti
Jednoprostorna džamija masivnih zidova, sa malo otvora, građena je od kamena i opeke. Kvadratne je osnove, a osmostranu kupolu nose lukovi i niše sa skromnom dekoracijom. Neujednačen je broj prozorskih otrova na fasadama. Sa spoljne strane postavljen je minaret kupastog krova sa kružnom terasom. Unutrašnja dekoracija džamije je veoma skromna.
U dvorištu se nalazi česma za molitveno umivanje, kao i medresa (verska škola sa bibliotekom).
Izgorelo je 7.000 knjiga
Bajrakli džamija zapaljena je nakon martovskih nereda na Kosmetu, 18. marta 2004. godine. Do temelja je izgorela zgrada u kojoj je bila smeštena biblioteka sa 7.000 knjiga. Nakon toga je delimično obnovljena, a za paljenje Bajrakli džamije niko nije osuđen.
Trenutno je jedina aktivna džamija u glavnom gradu Srbije i predstavlja glavni islamski kulturni centar. Zbog starine, retkosti, očuvanosti, kao i reprezentativnosti verske arhitekture i islamske kulture, stavljena je pod zaštitu države kao spomenik kulture 1946. godine, a za kulturno dobro od velikog značaja proglašena je 1979. godine.
