Preko 500.000 dela najvećih autora i mislilaca antičkog vremena je izgubljeno zauvek.
Aleksandrijska biblioteka je bila najveća biblioteka antičkog sveta. Nalazila se u Aleksandriji, na obali Sredozemnog mora, u današnjem Egiptu.
Aleksandar Veliki prvi je naredio izgradnju velike biblioteke, ali nije doživeo da je vidi, kao ni grad koji je po njemu dobio ime. Ubrzo je Aleksandrija postala najveći grad zapadnog sveta, grad papirusa i centar trgovine knjigama.
Biblioteka je osnovana početkom III veka pre nove ere od strane kraljeva iz dinastije Ptolemeja. Duhovni pokretač i prvi organizator bio je Grk Demetrije iz Falerona.
Tokom njenog postojanja upravnici biblioteke bili su veoma učeni ljudi i književnici, kao priređivač klasičnih epova: Zenodot iz Efesa, pesnik i gramatičar Likofron iz Halkisa i kritičar i filolog Aristarh sa Samotrake.
Gradnju Biblioteke i Muzeja počeo je Ptolemej I Soter, oko 290-283. p. n. e., a nastavio Ptolemej II Filadelf – Soter. Izgrađena je u aristokratskom delu grada Brukejon, kraljevskoj četvrti, u stilu Aristotelove Akademije.
Broj knjiga i/ili papirusa u Biblioteci se u izvorima navodi različito. Dok jedni ukazuju da ih je bilo 700.000 primeraka, drugi tvrde da ih je bilo 500.000 ili 600.000, a Karl Sejgan čak navodi da ih je bilo milion.
Biblioteka je čuvala radove najvećih mislilaca antičkog vremena. Na opštu civilizacijsku žalost, gotovo sva ta dela uništena su zauvek u velikim požarima.
Neka od najzanimljivijih svedočanstava njenog uništenja dobili smo od rimskih autora, prema kojima je biblioteka prvi put zapravo slučajno uništena od strane Gaja Julija Cezara tokom opsade Aleksandrije 48. godine pne.
–Kada je neprijatelj pokušao da preseče njegovu (Cezarovu) flotu, morao je da se odbrani uz pomoć vatre, koja se sa proširila sa dokova i uništila veliku biblioteku– pisao je čuveni Plutarh u životopisu Julija Cezara.
Drugo uništavanje biblioteke izveli su hrišćani, ubrzo nakon što je 387. godine hrišćanstvo postalo državna religija Rimskog carstva. Car Teodosije I 391. godine naredio je unuštavanje svih paganskih hramova. Tada hrišćani, na čelu sa aleksandrijskim patrijarhom Teofilom, spaljuju Aleksandrijsku biblioteku.
Treće i poslednje veliko uništavanje biblioteke odigralo se kada je muslimanska armija osvojila Aleksandriju 642. godine nakon što je porazila vizantijsku vojsku u bici kod Heliopolisa. Komandant muslimanske vojske je upitao kalifa Umara šta da rade sa bibliotekom, odnosno sa knjigama. On je dao čuveni odgovor:
One ili su u suprotnosti sa Kuranom, što znači da su jeres, ili se slažu sa njim, što znači da su suvišne.
Iako su sva tri uništavanja dokumentovana u istorijskim izvorima, naučnici nisu sasvim sigurni u njihovu verodostojnost, pre svega zbog moguće pristrasnosti drevnih pisaca, a zatim i zbog manjka arheoloških nalaza koji potvrđuju razmere biblioteke ili uzrok njenog nestanka.
Sve dok svi stanovnici ne napuste Aleksandriju i arheološka iskopavanja u gradu budu dozvoljena, verovatno nećemo saznati pravu istinu o bespovratnom gubitku znanja starog sveta.
