Poslednji ruski car Nikolaj Drugi Romanov podržao je Srbiju u najpresudnijim danima Prvog svetskog rata i u znak zahvalosti za njegove zasluge za srpski narod i državu u Devojačkom parku u Beogradu mu je podignut spomenik.
Nikolaj Drugi je rođen u Moskvi 1868, kao najstariji sin cara Aleksandra Trećeg i carice Marije Fjodorovne (Dagmar od Danske). Venčao se Alisijom od Hesena (Aleksandra Fjodorovna) s kojom je imao petoro dece.
Na presto je stupio 1894. godine. Pod pritiskom javnosti posle revolucije 1905. darovao je Rusiji Ustav i parlamentarni sistem, koji nije doveo do stabilizacije prilika u zemlji. Bilo je to vreme brojnih revolucionarnih i terorističkih aktivnosti širom sveta.
Zgađen ponašanjem podređenih i opštim prilikama u zemlji koja je u ratnim okolnostima bila izložena revolucionarnim trvenjima, abdicirao je 15. marta 1917. godine, u korist brata, koji je odbio krunu.
Nikolaja Drugog i celu carsku porodicu streljali su boljševici 17. jula 1918. godine u Jekaterinburgu (u sovjetsko vreme Sverdlovsk) na Uralu.
Porodica poslednjeg ruskog cara, Foto: Wikipedia
Ruska crkva, prvobitno zagranična, a potom i Moskovska patrijaršija, ga je kanonizovala, kao mučenika.
Nikolaj Drugi podržao je Srbiju u najpresudnijim danima Prvog svetskog rata, počev već od austrougarske objave rata 28. jula 1914.
Rusija, odnosno Nikolaj Drugi presudno je pomogla Srbiju i slanjem najrazličitije pomoći bez koje bi uspešan otpor 1914. i 1915. bio neuporedivo teži.
Pošto su se Srbi krajem 1915. posle zajedničke ofanzive Austrougarske, Nemačke i Bugarske, našli u bezizlaznom položaju i pošto je usledilo tragično povlačenje vojske i naroda preko planinskih vrleti i bespuća, put obala Jadrana i Jonskog mora, upravo je intervencija Nikolaja Drugog omogućila evakuaciju Srba.
Tada, januara 1916. Nikolaj Drugi zapretio je da će Rusija istupiti iz rata ako Britanija i Francuska ne evakuišu Srbe, odnosno ne pošalju flotu kojom će biti transportovani. Potom je usledio postupni oporavak i priprema za Solunski front. Uzima se da je na Krf tada evakuisano do 140.000 vojnika, a u Bizertu (tada francuski Tunis) 12.000.
Pored drugog, car Nikolaj Drugi 1915. omogućio i opremio dobrovoljačkie formacije sastavljene od zarobljenih austrougarskih podanika juznoslovenskog porekla koji su se našli u Rusiji. Praktično, osim retkih izuzetaka, jedino su Srbi pristupali tim jedinicama.
Spomenik čekao čitav vek
Spomenik Nikolaju Drugom u Beogradu, Foto: Wikipedia
Spomenik Nikolaju Drugom koji je podignut u Beogradu donirala je Rusija, a podignut je pod pokroviteljstvom predsednika Srbije Tomislava Nikolića, u ulici Kralja Milana, odnosno u parku izmedju te i ulice Kraljice Natalije, odnosno zgrada negdašnje republičke Skupštine Srbije i, sa donje strane, Ruskog doma.
Na mestu tog parka, nalazilo se poslanstvo Rusije u Srbiji do Prvog svetskog rata. Park je uredila Skupština grada Beograda u saradnji sa pojedinim ruskim kompanijama, a radove je nadgledao koautor spomenika Genadij Provatorov.
