Na njega ćete Beograđane najlakše podsetiti tako što im kažete da je to „onaj čovek što ima spomenik na Slaviji”. Ipak, kako je najavljena rekonstrukcija ovog trga sve bliža, ni to uskoro više neće biti istina. Stari socijalista, ponovo će na put...
Ove, po mnogo čemu posebne 2014. godine navršava se još jedan jubilej. Naime, na današnji dan pre tačno 100 godina, u borbi protiv austrougarske vojske u Kolubarskoj bici u Prvom svetskom ratu, poginuo je Dimitrije Tucović – jedan od prvih srpskih socijalista i osnivača prve srpske socijaldemokratske partije.
Trenutno u Srbiji postoje najmanje četiri stranke koje se izdaju za nastavljače dela ovog srpskog političara – od Socijalističke partije Srbije, Socijalističke narodne stranke i Srpske socijaldemokratske partije sve do Socijaldemokratske partije. Ipak, pitanje je koliko ljudi u Srbiji zapravo zna ko je bio Dimitrije Tucović.
Dimitrije Tucović je bio istaknuti vođa i teoretičar socijalističkog pokreta u Srbiji, osnivač Srpske socijaldemokratske partije, pokretač i urednik Radničkih novina i Borbe.
Bio je rodom Zlatiborac, ali je već kao sedamnaestogodišnjak stigao u Beograd početkom XX veka. Već tada je bio pristalica socijalističkih ideja, a one su se u školi, gde je upoznao istomišljenjike, samo razvile.
Članovi uprave đačke družine „Napredak”, poznate kao „gnezdo socijalizma”. Dimitrije Tucović stoji treći sleva, Foto: Wikipedia
Tokom 1902. i 1903. godine bio je na organizator nekoliko demonstracija protiv vladavine kralja Aleksandra Obrenovića zbog kojih je morao da napusti Srbiju i pređe prvo u Zemun, a zatim u Beč. Ironično, ovo se dogodilo samo nekoliko nedelja pre majskog prevrata.
Tucović se potom vratio u Srbiju i 2. avgusta 1903. godine u Beogradu osnovao prvu socijaldemokratsku stranku u Srbiji – Srpsku socijal-demokratsku partiju (SSDP). Takođe, istog dana osnovan je i prvi sindikalni pokret u Srbiji – Radnički savez. Ubrzo potom Tucović je pokrenuo list „Radničke novine”, čiji je bio urednik.
U godinama koje su usledile Dimitrije je diplomirao prava na Beogradskom univerzitetu i otišao na specijalizaciju u Berlin. Ipak, kriza u radničkom pokretu naterala ga je da se vrati ne ostvarivši san o doktoratu. Posle ovoga Tucović se potpuno posvetio stranci i sindikalnom pokretu.
Dimitrije Tucović i naslovna strana Radničkih novina koje je uređivao, Foto: Wikipedia
Dimitrije je uspeo da SSDP afirmiše u međunarodnom radničkom pokretu. Bio je organizator i vođa Prve balkanske socijalističke konferencije održane u Beogradu januara 1910. godine, na kojoj su prisustvovali predstavnici iz Bugarske, Rumunije, Crne Gore, Turske, Makedonije i slovenskih oblasti Austrougarske.
Učestvovao je na Međunarodnom socijalističkom kongresu u Kopenhagenu na kojem je veoma oštro kritikovao politiku Austrougarske prema Bosni i Hercegovini i stav austrougarske socijaldemokratije koja je podržavala svoju vladu.
Godine 1914. pred početak Prvog svetskog rata ponovo je otišao u Berlin u ponovnom pokušaju da doktorira.
A onda se dogodio Prvi svetski rat…
Dimitrije Tucović se vratio u Srbiju i dobrovoljno stupio u vojsku. Poginuo je tokom Kolubarske bitke, u borbama sa austrougraskom vojskom u blizini Lazarevca, 20. novembra 1914. godine kao rezervni kapetan druge klase.
– Neću ni sada, kao što nisam nikada, ni pomišljati da sebe sklanjam od sudbine koja prati ceo narod – napisao je Dimitrije Tucović, uoči smrti, svom ocu.
Grob i spomenik Dimitrija Tucovića na Slaviji, Foto: Wikipedia
Prvobitno je bio sahranjen na Vojničkom groblju u Lazarevcu, ali su novembra 1949. godine povodom tridesetpete godišnjice njegove pogibije njegovi ostaci preneti na Trg Slavija u Beogradu, koji je tada poneo njegovo ime.
Odlukom Skupštine Grada Beograda počev od 2004. godine mnogim ulicama su vraćeni stari nazivi, pa je i Trg Dimitrija Tucovića ponovo postao Trg Slavija.
Izgleda da će stari socijalista morati ponovo na put…
* Dopala vam se ova priča? Lajkujte nas na Facebook-u i vaša dnevna doza istorijskih zanimljivosti stiže!
