Zdanje u koje je smešten Muzej Nikole Tesle, na uglu Krunske i Ulice prote Mateje, bila je kuća koja je pripadala Đorđu Genčiću, čoveku koji se vrlo burno „potpisao“ na srpsku istoriju s kraja 19. i početkom 20. veka
Da podsetimo, Genčić je živeo od 1861. do 1938. godine, bio je bogati industrijalac, vlasnik rudnika, a, kako beleže istoričari – čak i dopisnik stranih listova. Pored toga što je bio jedan od lidera Liberalne stranke, ostalo je zabeleženo da je bio blizak sa kraljem Milanom Obrenovićem, kao i ministar u vladama kralja Aleksandra Obrenovića i kralja Petra Karađorđevića.
Ipak, najdublji istorijski pečat dao je kao jedan od najvažnijih zaverenika koji su osmislili i ostvarili atentat na poslednje Obrenoviće – kralja Aleksandra i kraljicu Dragu 1903. godine.
Kada je okončan Prvi svetski rat, Genčić je odlučio da se povuče iz politike i postao je jedan od najuspešnijih poslovnih ljudi u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, potonjoj Jugoslaviji, pišu Novosti.
Posle njegove smrti, tri godine pre nego što je Drugi svetski rat dosegnuo i zapalio teritoriju počivše države, u ovoj zgradi bio je smešten Institut italijanske kulture, da bi ga nasledio Sveslovenski komitet.
Posle Drugog svetskog rata tu je bio i Akademijski savet FNRJ, a naposletku Muzej Nikole Tesle.
– Porodična kuća Đorđa Genčića sagrađena je 1929. godine. Projektant je bio Dragiša Brašovan, a mi i danas čuvamo potvrdu kojom se penzionisani ministar Genčić obraća Građevinskom odboru Opštine beogradske da „izvrši pregled nove zgrade”. Tamo je precizno upisano da zdanje pokriva površinu od 315,66 kvadrata i da je izvođenje koštalo 995.000 dinara – objašnjava Milica Kesler.
Kuća ima četiri nivoa: suteren, prizemlje, sprat i krovnu terasu. Genčićeva kuća spada među najprostranije Brašovanove jednoporodične kuće.
Zaveštanje
Ogromnu imovinu koju je stekao Đorđe Genčić je posle smrti 1938. godine – ostavio državi. U to doba je odnos prema državi, čak i kod vrlo bogatih ljudi, bio „nešto drugačiji” nego što je to danas.
Danas postoji i prostorija u kojoj je nekada verovatno bila spavaća soba.
– Kada je ovde useljen muzej, 1955. godine, u ovoj prostoriji bio je depo, sa metalnim policama koje su, prosto zaštitile stare arhitektonske elemente i tako ih sačuvale. Istovremeno, sačuvan je i radni kabinet sa bibliotekom. Kada je obavljena rekonstrukcija celog zdanja 2008. godine, mnogi delovi vile, poput originalnih plafonskih greda vraćeni su u prvobitno stanje i dobili smo stari sjaj ovog prelepog zdanja s kraja dvadesetih godina prošlog veka – priča Kesler, a prenose Novosti.
Tu su i prvi radijatori sa posebnim posudama za držanje vode koje su imale ulogu da obezbeđuju konstantnu vlažnost vazduha, skriveno mesto u biblioteci za koje pretpostavlja da je tu bio sef, kao i originalne, kružne kvake iz onog doba. Posebno mesto zauzima terasa.
– Pogled sa terase jasno govori da je ovo najviša tačka Terazijskog grebena i da je ova kuća sigurno dominirala ondašnjim Beogradom. Odavde se vidi i da su temelji današnjeg hotela „Slavija” znatno ispod nivoa temelja ovog zdanja. Na terasi su posebno dizajnirani stubovi koji su trebalo da budu oslonac za puzavice, ili eventualno vinovu lozu, kao dekoraciju – objašnjava gospođa Kesler.
Iznad velike terase, izvija se i jedna znatno manja. Ona ima i svetlarnik odakle se sunčeva svetlost probijala ka donjim prostorijama, pa je pretpostavka da su dve terase bile izuzetno prijatan prostor za balove koji su često organizovani u ono doba. Na gornjoj terasi mogao je da bude orkestar i takav ambijent bi bio ravan najvišem luksuzu i najglamuroznijim društvenim događajima onog doba.
Među najpoznatijima
O ovoj kući i delu Dragiše Brašovana piše i ugledni stručnjak dr Aleksandar Kadijević, i podvlači da „uz nekoliko rezidencijalnih dvorskih zdanja i privatnih vila, ova porodična kuća spada u najznačajnije stambene objekte u beogradskoj arhitekturi”.
– Koliko je proslavila svog autora, afirmisanog i van granica Jugoslavije, toliko je pokazala rafinirani ukus ambicioznog naručioca, industrijalca i ministra u penziji, kadrog da sebi priušti najreprezentativniju privatnu palatu na obodu prestoničkog centra – objašnjava dr Kadijević i dodaje da „prkoseći zubu vremena, sa promenjenom funkcijom, ovo Brašovanovo ostvarenje uverljivo svedoči o prosperitetnom karakteru međuratnog razdoblja srpske građanske kulture”.
