Lavanda je jedna od najpopularnijih biljaka današnjice, kako na otvorenim zelenim površinama, tako i u baštama i domovima. Njena zastupljenost je tako velika prvenstveno zbog neobičnog izgleda i lepote, atraktivne boje, opojnog mirisa, neobičnog ukusa i brojnih lekovitih svojstava.
Smatra se da lavanda potiče sa zapadnog Mediterana, dok je danas vrlo prisutna na svim kontinentima, u različitim oblicima i svojstvima. Naročito je karakteristična za Francusku gde je započeta njena masovna proizvodnja, kao deo tradicije koji je očuvan do danas.
Lavanda raste kao prepoznatljivi zimzeleni polugrm visine od 30 do 100 cm sa karakterističnim sivo – zelenkastim listovima i plavo – ljubičastim cvetovima. Jedinstvena boja cvetova čak i nosi naziv prema biljci – boja lavande. Izuzetno prijatan i osoben miris je dodatno doprineo popularnosti ove biljke.
Lavanda je bila korišćena od davnina, što pokazuju brojna otkrića, poput ćupa sa uljem lavande u grobnici poznatog egipatskog faraona Tutankamona koji je najverovatnije vladao od 1334. do 1325. godine p.n.e.
Sam naziv lavanda vuče koren od latinske reči “lavare” što znači “prati”, a povezuje se sa činjenicom da se u čuvenim rimskim kupatilima koristio cvet lavande radi opuštanja, dok je posle kupanja služio za parfemisanje.
Primena lavande
Kao vredan sastojak narodne medicine, lavanda se koristi hiljadama godina. Primenjivana je za spravljanje tonika za umirenje nerava, kao antiseptik, za poboljšanje varenja, kao i za dezinfekciju, pa se u prošlosti verovalo da može da posluži kao preventiva protiv kuge.
“Kraljevska” biljka
Afinitet engleske kraljevske porodice prema lavandi je znatno doprineo njenoj ekspanziji i širokoj primeni.
Posebno se izdvaja naklonost engleske kraljice Viktorije prema ovoj biljci od koje je za nju spravljan tonik za umirenje nerava.
Lavanda pomaže i u zaceljivanju opekotina, odnosno regeneraciji kože i ublažavanju ožiljaka što se ističe kao jedna od njenih važnijih primena.
Eterično ulje lavande se dobija iz svežih cvetova biljke i koristi se u medicinske svrhe, a prema mnogima je najbolje eterično ulje i jedno je od najbezbednijih, pa se može nanositi direktno na kožu.
Masaža uljem lavande obično se koristi za relaksaciju, ali može biti od koristi i kod reumatskih problema, bolova u mišićima, zglobovima, kod išačenja i slično. Lavanda se smatra jednim od najvrednijih sastojaka moderne aromaterapije koji pomaže u balansiranju kako duha, tako i tela.
Karakterističan miris čini ovu biljku vrednim sastojkom kozmetičkih preparata, parfema i različitih proizvoda za osvežavanje i čišćenje kuće. Kesice sušene lavande takođe imaju široku primenu, prvenstveno u odbijanju moljaca iz ormara.
Lavanda se često koristi u kulinarstvu kao začin, bilo da je sušena ili sveža. Njeni cvetovi imaju neobičnu aromu i mogu da budu interesantna dekoracija. Listovi mogu da se koriste kao zamena za ruzmarin. U otmenim svetskim restoranima se vraća u upotrebu kao vrlo cenjen dodatak jelima.
Kao jedna od najprisutnijih biljaka u uređenju zelenih površina, lavanda ima značajnu ulogu u pejzažnoj arhitekturi zbog interesantnog izgleda, prijtnog mirisa i činjenice da je zimzelena. Kako se može gajiti i kao sobna biljka, može biti vredan ukras u uređenju enterijera.
Nega lavande
Lavanda se dobro razvija u uslovima naše klime, prilično je otporna i ne zahteva velike količine vode, pa sve češće se može naći i u baštama ovih prostora, što do skora nije bio slučaj.
Odgovaraju joj topli, osunčani položaji na direktnom suncu, koji su zaklonjeni od vetra. Može da prezimi na otvorenom jer podnosi temperature i do -20°C. Dobro podnosi sušu osim u početnoj fazi rasta.
Kada je u pitanju zemljište, najbolje je pomešati zemlju za cveće sa peskom, pa čak i piljevinom i sitnim šljunkom kako biste sprečili zadržavanje suvišnje vlage.
Nije neophodno prihranjivanje, ali nije na odmet za bogatije cvetanje i udeo eteričnog ulja. Najbolje je da izaberete đubrivo sa većim sadržajem kalijuma.
Orezivanje je veoma bitno za pravilan rast i razvoj biljke i oblikovanje gusto zbijenog grma. Obično se orezuje na visinu od 8 do 15 cm u prve dve godine razvoja.
Lavanda se na zelenim površinama sadi u kombinaciji sa drugim biljkama ili samostalno, koristi se za oblikovanje živica i bordura, kao i za ispunjavanje saksija. Takođe se može gajiti na balkonima i u saksijama u enterijeru kao začinska biljka ili kao vredan ukras u kući.
