Oko 1830. godine, sa pojavom i razvojem železničkog saobraćaja kao mehaničkog vida transporta, javila se potreba za odgovarajućim arhitektonskim rešenjima koja bi uklopila pruge, kojima se on odvijao, i gradske ulice. Tako u XIX veku nastaje novi tip građevina – štale za gvozdene konje, odnosno, ono što danas nazivamo - železničkim stanicama.
Jedan od značajnijih primera železničkih stanica XIX veka predstavlja Kings Kros stanica u Londonu, izgrađena 1851/52. godine, čiji je projekat izradio Luis Kubit.
Železnička stanica Kings Kros u Londonu nalazi se u centralnom delu grada u istoimenoj oblasti. Njena izgradnja je počela 1851. godine, završena je u periodu od dve godine i zvanično puštena u rad 14. oktobra 1852. godine.
Tada je otvoren njen glavni deo, koji obuhvata današnjih 8 platformi, premda je tada bila samo jedna platforma za dolaske i jedna za odlaske, a prostor između njih služio je za pomoćne koloseke i vagone. Bila je to peta po redu železnička stanica u Londonu i, tada, najveća.
Tokom čitave druge polovine XIX veka je menjana njena konstrukcija usled razvoja železničkog saobraćaja i njegovih potreba.
Godine 1862. dodato je još platformi, a 1875. godine na zapadnom kraju glavne građevine je dograđena posebna građevina sa platformama 9, 10 i 11. Stanica je više puta širena i rekonstruisana, poslednji put u 21. veku kada je restauiran i njen originalni krov.
Oblast u kojoj se nalazi, ranije se zvala Betl Briž, a današnji naziv, po kome se i stanica zove, vodi poreklo od naziva monumentalnog spomenika kralju Džordžu IV koji se nalazio na tom mestu u periodu između 1830. godine i 1845. godine kada je srušen. Upravo na tom mestu izgrađena je 1852. godine železnička stanica Kings Kros.
Iako je od izgradnje Kings Kros stanice prošao vek i po, i bez obzira što su i pre i nakon nje podizane brojne železničke stanice, sa podjednako impozantnim konstrukcijskim rešenjima, Kubitov projekat ostaje jedinstven po mnogo čemu.
Fuzija čistih formi i sinteza funkcionalnih i estetskih elemenata koju je Kubit uspešno primenio i na fasadi i nadstrešnicama koje jasno stoje, neskrivene pred posmatračem, ostaje unikatno arhitektonsko ostvarenje.
Godine 2015. železnička stanica Kings Kros je restauirana. Njena glavna konstrukcija prilagodila se potrebama vremena, u vidu dodatih i proširenih platformi, ali osnovna Kubitova ideja, izvedena na brilijantan način i danas predstavlja presedan u konstruisanju železničkih stanica, o čemu govori i činjenica da je u vreme uspona Modernog pokreta, ova železnička stanica često uzimana za primer protomodernizma.
Kongs Kros i danas predstavlja jedinstveno arhitektonsko rešenje koje u sebi kombinuje i estetiku i svrsishodnost. Sa svojih 11 platformi, predstavlja jednu od najprometnijih u Londonu, a ujedno i važno arhitektonsko obeležje glavnog grada Velike Britanije.
Poznata je u celom svetu zahvaljujući knjigama i filmovima o Hari Poteru. Upravo sa ove stanice, najpoznatiji dečak čarobnjak započinje svoje magične pustolovine.
Zaboravljeni arhitekta
Engleski arhitekta i građevinski inženjer, Luis Kubit, rođen je 29.Septembra 1799. godine u okrugu Norfolk na severozapadu Engleske. Njegov otac i braća su se bavili drvorezbarenjem, projektovanjem i građevinom, što je u velikoj meri oformilo i njegov životni put.
Svoju karijeru Kubit je započeo kao pomoćnik svog brata Tomasa, koji je bio jedan od istaknutijih inženjera u Londonu i širom Engleske, često nazivan arhitektom iako je on insistirao na tome da je “samo” inženjer.
Najveći deo svoje karijere Kubit je posvetio izgradnji mostova koji se većinom nalaze u Južnoj Americi, Australiji i Indiji. Možemo reći da je upravo to znanje i iskustvo koje je stekao dovelo do toga da on bude izabran za izgradnju tada najveće železničke stanice u Engleskoj.
Konstruisanje nadstrešnica za vozove, kao i mostova, sa sobom nosi problem slobodnog raspona i arhitekte se koriste istim konstrukcijskim rešenjima.
Po završetku izgradnje Kings Kros stanice u Londonu, najverovatnije je da Luis više nije projektovao, mada to moramo uzeti sa rezervom jer mu istoriografija nije posvetila dovoljno pažnje.
On umire u Brajtonu 1883. godine. Ostaje upamćen u istoriji arhitekture kao tvorac železničke stanice Kings Kros i njene beskompromisne funkcionalnosti.
