Srpski pravni tim, sa Sašom Obradovićem na čelu, počeo je pred Međunarodnim sudom pravde izlaganje odbrane na navode hrvatske tužbe za genocid.
Nakon toga će naš tim predstaviti protivtužbu Srbije za genocid nad Srbima na području Hrvatske od 1991. do 1995. godine.
Obraćajući se sudijama najvišeg suda Ujedinjenih nacija na engleskom jeziku, Obradović je istakao da su Srbi žrtve genocida, iako je i dosta Hrvata propatilo tokom konflikta u Hrvatskoj.
– Nema sumnje da je mnogo i Hrvata propatilo u tom sukobu i ovaj slučaj je prilika za sve nas da se podsetimo i na njihovu tragediju. Međutim, rat u Hrvatskoj izazvao je teške patnje Srbima koji su suočavajući se sa separatističkim idejama tadašnjeg državnog vrha Hrvatske odlučili da osnuju sopstveni nacionalni entitet poznat kao Republika Srpska Krajina – rekao je Obradović.
On je izrazio žaljenje zato što je hrvatski pravni tim prošle sedmice zaboravio da ih pomene, ističući da to nije fer prema njima.
Obradović je istakao da ono što se dogodilo u Hrvatskoj devedesetih godina ne može da se svede na pojednostavljenu sliku koja prikazuje isključivo izvršioca i isključivo žrtvu genocida.
– U ime Vlade i naroda u Republici Srbiji, ja ponavljam iskreno žaljenje za sve žrtve rata i zločina počinjenih tokom oružanog sukoba u Hrvatskoj, bez obzira na pravnu kvalifikaciju tih zločina i bez obzira na njihovo nacionalno i etničko poreklo – Svaka žrtva zaslužuje poštovanje i sećanje – poručio je Obradović na početku uvodnog govora.
Govoreći o tujžbi Hrvatske on je još rekao i da ona izgleda „veoma neiskreno i čak cinično”. Obradović je podsetio da je Hrvatska u prvobitno podnetoj tužbi čak, pored navoda o teškim zločinima nad Hrvatima, tvrdila da je Srbija odgovorna za odlazak „hrvatskih građana srpske nacionalnosti”, odnosno da je sprovela etničko čišćenje Srba. (Taj deo tužbe Hrvatska je kasnije povukla.)
Prema njegovim rečima, građani Srbije uglavnom veruju da je hrvatska tužba lažna i vrsta istorijske ironije. Obradović je 17 sudija Međunarodnog suda pravde podsetio na užasne zločine počinjene tokom Drugog svetskog rata u Jasenovcu, Jadovnu, Jastrebarskom i drugim zloglasnim logorima ustaša i ukazao na to da je u prilogu srpske protivtužbe opisano iskustvo srpskog naroda u nacističkoj Nezavisnoj državi Hrvatskoj i genocid počinjen nad Srbima, Jevrejima i Romima od 1941. do 1945.
On je takođe sudu ukazao da među Srbima i Hrvatima ne vlada samo „beskrajna mržnja” i da su oba naroda živela u bratstvu decenijama, a da je prijateljstvo bilo posebno izraženo na kraju Prvog svetskog rata, kada su hrvatski progresivni lideri odlučili da se pridruže Kraljevini Srbiji stvarajući tako jedinstvenu državu južnih Slovena.
On je istakao da protivnik Srbije u ovom slučaju nije ni hrvatski narod, ni hrvatska država, već hrvatski ekstremni nacionalizam.
Odgovarajući na navode hrvatske tužbe izrečene prošle sedmice na početku usmene rasprave, Obradović je tvrdio da Hrvatska nije dala na sudu nijedan dokaz, dokument ili izjavu koja sadrži dokaz o postojanju zločina genocida na strani rukovodstva Republike Srbije, odnosno Jugoslovenske narodne armije (JNA ), ili Srba iz Hrvatske.
Obradović je ponovio stav Srbije da ne može biti odgovorna za dela i propuste koji su se navodno desili pre njenog osnivanja kao države, da odnosno pre 27. aprila 1992, kada je stvorena Savezna Republika Jugoslavija.
– Ovo je posebno značajno ako se ima u vidu da se ogromna većina incidenata opisanih u Hrvatskoj tužbi navodno dogodila 1991 , dok se veoma mali broj navodi da su nakon aprila 1992 . Navodi o ovim kasnijim incidentima ne može se uzeti, čak i prima facie, kao genocid – rekao je on.
On je najavio da će Srbija tokom ovog postupka predstaviti sudu dokaze o masovnim ubistvima tokom operacije Oluja u avgustu 1995. kao i drugim zverstvima u tom sukobu, počinjenim s namerom da uništi članove zaštićene grupe, u celini ili delimično.
Šef srpskog pravnog tima je ukazao da su posledice Oluje teške i trajne. Prema evidenciji Centra za prikupljanje dokumentacije i informacije Veritasa, 1.719 Srba je ubijeno tokom i posle operacije. Ukupno je ubijen ili nestao tokom čitavog sukoba 6.361 etnički Srbin. Komisija Republike Srbije za nestala lica još je u potrazi za više od 1.700 osoba nestalih tokom sukoba u Hrvatskoj, naveo je Obradović.
Prema Izveštaju Generalnog sekretara UN od 18. oktobra 1995 , oko 200.000 krajiških Srba pobeglo je iz regiona pod napadom hrvatskih vladinih snaga u avgustu 1995. Takođe je naglasio da su 1931. godine Srbi činili gotovo 20 odsto od ukupnog stanovništva Hrvatske u okviru Kraljevine Jugoslavije. Prema popisu iz 2011. Srbi su sada na nivou od 4,36 odsto od ukupnog broja hrvatskog stanovništva. Trenutni broj etničkih Srba u Hrvatskoj je tri puta manje od njihovog broja u 1991.
Obradović se osvrnuo i na položaj Srba u Hrvatskoj danas, napominjući da je on i dalje ranjiv, uprkos što je odnos znatno poboljšan u mnogim oblastima, uključujući najviši politički nivo, saradnju u oblasti ekonomije i kulture.
Srbi u Hravstkoj su, kako je naveo, izloženi govoru mržnje. Table sa zvaničnim ćiriličnim pismom u opštinskim zgradama u nekoliko gradova nedavno su demolirane, dodao je on. Takođe je podsetio da je hrvatski predsednik Ivo Josipović u decembru 2012, 17 godina posle Oluje, javno priznao da hrvatski sudovi još nikoga nisu osudli za bilo koje pojedinačno ubistvo počinjeno u operaciji Oluja.
– Štaviše, Operacija Oluja još uvek se slavi u Hrvatskoj kao državni praznik. Zato će ovaj spor pred najvišim sudom na svetu pomoći da se obelodani tragedija srpskog naroda u Hrvatskoj – istakao je Obradović.
Nakon Obradovićevog uvodnog izlaganja sudu se u ime sprskog pravnog tima obratio kanadski profesor Vilijem Šejbs. On je govorio o tumačenju Konvencije o genocidu u svetlu presude u „bosanskom slučaju” iz 2007. godine i naknadne jurisprudencije međunarodnih sudova, koja je tu presudu uglavnom podržala i uzela je za svoj autoritet.
Kanadski profesor je pobijao kao neosnovan zahtev Hrvatske za šire tumačenje genocida od onog koji je sud imao u bosanskom slučaju, a koje Hrvatska danas smatra restriktivnim. Poslednji deo današnjeg izlaganja biće posvećen pitanju dokaza.
