Univerzitetski profesor istorije Živko Andrijašević ocenio je danas da postoji mogućnost da bošnjačka i albanska nacionalna zajednica mogu da izmene svoju poziciju u Crnoj Gori, pod sve jačim uticajem politike Turske na Balkanu.
On je istakao da bi mogao biti doveden u pitanje i sadašnji koncept crnogorske države, prenosi podgorički portal Analitika.
Kako je naveo, Bošnjaci i Albanci podstaknuti turskom strategijskom politikom, mogli bi više, “čak i presudno”, uticati na “kontstrukciju budućnosti” Crne Gore.
Andrijašević koji je donedavno bio savetnik premijera Mila Đukanovića, analizirao je uticaj spoljne politike Turske.
“Ako se, pored novog identitetskog utemeljenja, bošnjačka zajednica većinski samodefiniše kao politička grupacija koja predstavlja i sprovodi regionalnu politiku Turske, uslediće njena drugačija pozicija u političkom životu Crne Gore”, naveo je Andrijašević.
Prema njegovoj oceni, politika koju bi podržavao većinski deo bošnjačke nacionalne zajednice u Crnoj Gori, faktički ne bi više bila politika Bošnjaka u Crnoj Gori, već politika Turske koja se ovde sprovodi preko njih.
“Takva politika neminovno bi bošnjačku zajednicu usmerila ka programskom delovanju u pravcu stvaranja entitetske pozicije, u bilo kojem vidu, što bi ih od paritetnog učesnika u crnogorskom političkom i građanskom dijalogu, dovelo u poziciju pregovarača sa Crnom Gorom koji taj dijalog posmatra sa strane. Pozicija njihovog entiteta bila bi, naravno, višestruko jača nego što bi dozvoljavale njegove brojke, jer bi nastupao kao štićenik jedne regionalne sile, koja se, pored ostalog, ubraja i među dvadeset najmoćnijih ekonomija sveta”, dodao je Andrijašević.
Ovakva pozicija, kako je naveo, omogućila bi bošnjačkoj nacionalnoj i političkoj zajednici snagu i uticaj koji u drugačijim okolnostima ne bi imala, dok bi u određenim situacijama osigurala čak i dominantnu ili presudnu ulogu u donošenju važnih političkih odluka na nivou čitave Crne Gore.
U političkom životu, ali i u životu jedne nacije, takav protekcionizam uvek dovodi do radikalizacije politike i svetonazora, i obavezno do marginalizacije građanskih i demokratskih elemenata unutar samog entiteta.
“Ako Bošnjaci u Crnoj Gori, umesto da se pozicioniraju kao autohtoni učesnik crnogorskog društvenog dijaloga, zauzmu drugačiju poziciju, neminovno je da dođe do promena i u odnosu drugih crnogorskih nacionalnih grupacija prema njima. U prvom redu – crnogorske. Opredeljivanje Bošnjaka za model političkog paternalizma, i poistovećivanja sopstvenih interesa sa interesima regionalne politike Turske, predstavljaće najjači udarac za crnogorsko-bošnjačko savezništvo izgrađeno u procesu obnove državne nezavisnosti Crne Gore. Pored toga, opredeljenje većinskog dela bošnjačke zajednice da se pozicioniraju kao ekspozitura jedne regionalne sile, nacionalni Crnogorci će prepoznati kao prihvatanje modela ponašanja koji odavno manifestuje veći deo srpske nacionalne zajednice. Oni će u tom bošnjačkom oslonu na Ankaru, isto kao i u onom srpskom na Beograd, prepoznali promenu stava prema državi Crnoj Gori”, kazao je Andrijašević.
Prema njegovim rečima, deo srpskog naroda u Crnoj Gori protivnik je postojanja nezavisne crnogorske države, dok bi deo Bošnjaka, koji svojim središtem ne smatra Podgoricu nego Ankaru, doveo u pitanje karakter države koja je utemeljena 2006. godine.
U prvom slučaju političko opredjeljenje odnosilo bi se na negaciju postojanja crnogorske države, dok bi se u drugom problematizovalo “vlasništvo” nad njom. U oba slučaja, to bi dovelo do potrebe preispitivanja ideje države kod nacionalnih Crnogoraca, a građanski koncept crnogorske države, čiji su glavni zagovornici nacionalni Crnogorci, ozbiljno bi bio doveden u pitanje, ocenio je Andrijašević.
On je zatim istakao da ako bi od građanskog koncepta Crne Gore decidno i radikalno odustali i crnogorski Albanci, što nije nemoguće, i ako i njihova transfomacija krene u tom pravcu, onda bi se neminovno nametnulo pitanje održivosti građanskog koncepta Crne Gore. Ukoliko bi, zbog takvih okolnosti, od ovog koncepta odustala i većina nacionalnih Crnogoraca, nije isključeno da to izazove prekompoziciju državne strukture Crne Gore, ali i ideološko-političke transformacije nacija koje je čine.
Andrijašević je ocenio i da je izvesno da bi do najvećih promena došlo unutar crnogorske nacije.
“Ovo su, naravno, samo neke varijante mogućih kretanja nacionalnih identiteta u Crnoj Gori i procesa koji se tiču konstrukcije crnogorske države u budućnosti. Suvišno je raspravljati o pravu nacije da izabere ovaj ili onaj put, kao i da formira stav prema državi u kojoj živi na osnovu sopstvenih interesa. To je stvar slobodnog i legitimnog izbora svake nacije. Ali, svaka nacija u višenacionalnoj državi trebalo bi da prilikom odabira svog puta, razmišlja i o stavu koji o njenom izboru mogu zauzeti nacije s kojima u toj državi živi”, ocenio je Živko Andrijašević.
