– Sahranili smo obe tatine potkolenice, lekar nam je tako rekao. Kako sam ja tada shvatila, bolnica nema gde sa tim – kazala je “Vijestima” jedna od sagovornica.
Nvode porodice i pacijenata da sami sahranjuju amputirane delove tela, potvrđuju i iz najveće crnogorske zdravstvene ustanove i, sudeći prema odgovorima nadležnih, to je pravilo. Izuzetak su situacije kada pacijent, odnosno porodica, najčešće iz materijalnih razloga, nisu u mogućnosti da to učine sami.
Amputacije ekstremiteta se rade isključivo po medicinskim indikacijama, uz saglasnost pacijenta ili člana uže rodbine, ako pacijent nije u stanju da da istu.
– Lekar je dužan da obavesti pacijenta o indikacijama operativnog zahvata, eventualnim komplikacijama, samim tim i mogućnošću da pacijent ili član uže rodbine preuzme i izvrši sahranu amputiranog ekstremiteta u porodičnu grobnicu. Dešava se da u pojedinim slučajevima rodbina nije u mogućnosti da preuzme amputirani ekstremitet – najčešće su u pitanju materijalni i socijalni status porodice – kaže PR KCCG, Gorica Soković.
U tom slučaju, amputirani ekstremitet se, kako je dodala, uz saglasnost pacijenta, evidentira, odlaže i čuva po zakonski regulisanim standardima i normativima u rashladnim komorama KCCG do predaje na dalje pohranjivanje podgoričkom pogrebnom preduzeću.
Podsticanje pacijenata i njihovih porodica da sami sahranjuju amputirane delove, na neki način je podrška verovanju u skrnavljenje tela, što, u crnogorskom scenariju, direktno ugrožava svaku priču o doniranju organa.
Verovanje da će, ako nečiji organi nakon smrti budu presađeni drugome, telo donora biti oskrnavljeno, jedan je od razloga što Crna Gora još nema razvijen transplantacioni program.
– Čovek kojem je amputirana noga, želi da ta noga bude sahranjena gde će jednom i sam biti pokopan, kako bi njegovo telo bilo kompletno. Takav odnos ne pomaže u promociji programa doniranja organa, jer iz istih razloga, preminuli i njihove porodice ne žele da doniraju organe onima kojima su potrebni – reklo je “Vijestima” više sagovornika.
Pomoćnica ministra zdravlja, Vesna Miranović, ranije je redakciji kazala da je teorija o skrnavljenju tela zbog doniranja organa za duboku psihološku i kulturološku analizu.
– Zar nije bolje da neko ima šansu da nastavi da živi? Statistika kaže da je 16 puta veća šansa da nekad nama u životu zatreba organ, nego što ćemo mi biti u prilici da ga damo – kazala je ona tada, dodajući da samo jedna osoba koja je u stanju moždane smrti, teorijski, može da darivanjem srca, bubrega, jetre, pluća, kože, creva, kostiju, rožnjače, spasi 16 drugih.
Direktnim podsticanjem da amputirane ekstremitete sami sahranjuju, ne dajući pacijentima i članovima porodica alternativu i ne navodeći im da je to obaveza bolnice, zdravstveni radnici, ujedno, krše Zakon o upravljanju otpadom, te Pravilnik Ministarstva zdravlja o uslovima, načinu i postupku obrade medicinskog otpada, kojima je, pored ostalog, propisan i način odlaganja patoanatomskog otpada, u koji spadaju delovi tela, fetusi, posteljice…
Iz Ministarstva zdravlja “Vijestima” su objasnili da se patoanatomski otpad odlaže u rashladne komore, u postrojenjima za termički tretman patoanatomskog otpada, kao i krematorijumima ili zakopavanjem na groblju – u skladu sa posebnim propisom.
Dodaju i da je svaki proizvođač otpada, koji na godišnjem nivou proizvode više od 200 kilograma opasnog otpada ili više od 20 tona neopasnog otpada, dužan da, u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, sačini plan upravljanja, u roku od 60 dana pre početka postupka ili aktivnosti u toku koje nastaje otpad. Proizvođač otpada je, kako su kazali, dužan i da pojedinačno definiše planirane količine otpada po godini.
Saglasnost na plan upravljanja opasnim otpadom za količine koje su na godišnjem nivou veće od 200 kilograma, daje Agencija za zaštitu životne sredine (EPA). Saglasnost važi tri godine.
Prethodno, EPA plan traži mišljenje nadležnih u opštini na čijoj se teritoriji otpad proizvodi, kao i nadležnima u opštini na čijoj se teritoriji zbrinjava otpad. U slučaju promena u količini i načinu upravljanja otpadom, proizvođač otpada je o svemu dužan da obavesti Agenciju, u roku od šest meseci od nastanka promene.
Delovi tela spadaju u opasan otpad
Patoanatomski otpad spada u medicinski, opasan otpad. Prema zakonu, medicinski otpad se sakuplja na mestu nastanka, uz obavezno odvajanje opasnog od neopasnog. Ukoliko dođe do njihovog mešanja, kako navode iz Ministarstva zdravlja, tada se ukupna količina tog otpada smatra opasnim.
Opasni medicinski otpad se pre obrade sakuplja u ambalaži koja je nepropusna i zapečaćena kako bi se sprečilo širenje mikroorganizama. Ambalaža mora biti i otporna na vlagu i mehanička oštećenja, neprovidna, te dovoljno čvrsta da se ne može pocepati pod normalnim uslovima upotrebe i rukovanja. Izrađena je od materijala koji odgovara za odlaganje određene vrste otpada i pogodna za skladištenje i transport.
