Film Gorana Markovića "Specijalno vaspitanje“ bio je prvi jugoslovenski film koji se bavio problematikom maloletničke delinkvencije. Iako mnogi misle da je snimljen u vaspitno–popravnom domu "Vasa Stajić", najveći broj kadrova je zapravo nastao u jednoj drugoj obrazovnoj institucijii.
Goran Marković je svojim filmom prvencem ponudio tadašnjoj jugoslovenskoj javnosti surovu istinu o životu dece “domaca”, a “Specijalno vaspitanje” je ušlo u društvo kultnih filmova naše kinematografije.
Premijerno je prikazan 1977. godine na Festivalu jugoslovenskog filma u Puli, a Ljubiša Samardžić je dobio Zlatnu arenu za epizodnu ulogu milicionera Caneta.
Scenario za ovaj film Goran Marković je radio oko dve godine u saradnji sa Miroslavom Simićem, ko-scenaristom koji je bio vaspitač u popravnom domu “Vasa Stajić” i u njega uneo istinite priče iz svoje dugogodišnje prakse. Ovo je verovatno jedan od glavnih razloga zašto mnogi misle da je “Specijalno vaspitanje” snimano u pomenutom domu koji se nalazi na Voždovcu.
U stvarnosti, neke od kultnih scena iz ovog ostvarenja snimljene su u osnovnoj školi “Radivoj Popović“ u Zemunu u kojoj se obrazuju deca sa oštećenjem sluha, govorno-jezičkim problemima i autizmom.
Zgrada u kojoj je snimljen najveći deo kadrova filma “Specijalno vaspitanje”, nalazi se u Zemunu u Prizrenskoj ulici i u njoj se već 70 godina obrazuju deca sa oštećenjem sluha i govora. Pored zgrade škole i internata, u njoj danas postoji i “senzorni vrt” koji učenicima olakšava školovanje.
Da je upravo ova ustanova prava filmska lokacija govori i reportaža koja je 1976. godine izašla u zagrebačkom magazinu “Tina“, a koju je preneo sajt Yugopapir.
Novinarska ekipa je tada posetila glumce i posvedočila da su centralni prizori snimani u jednoj od spavaonica internata u sklopu ove škole. Slavko Štimac je bio glavno “mezimče” ekipe, s obzirom na to da su posebno brinuli o njemu i šalili se sa njim kako će zaspati dok se izležava na krevetu.
Za razliku od današnjeg izgleda škole “Radivoj Popović” prilagođenom deci koja je pohađaju i upotpunjenom detaljima koji prave toplu atmosferu, u filmu Gorana Markovića ovaj prostor je predstavljen kao siv, neprivlačan i odbojan u svakom smislu, kako i priliči tematici kojom se bavio.
Posebno zapažena uloga iz filma “Specijalno vaspitanje ” jeste ona koju je odigrao Branislav Lečić. On glumi ozbiljnog delikventa Fikreta Hadžiabdića, a u pripremanju ove uloge tadašnji akademac Lečić je morao da se konsultuje sa psiholozima i kriminolozima. Smatra se da mu je upravo lik Fikreta, omogućio da kasnije tokom karijere, bude biran za uloge “opasnih momaka”.
Film “Specijalno vaspitanje” prati sudbinu dečaka Pere Mitića Trte, koji nakon više sitnih
krađa i hapšenja majke, dospeva u dom. Njega glumi Slavko Štimac, tada još gimnazijalac, dok se u ulozi mladog vaspitača Žarka Munižabe, spremnog na uvođenje novih metoda vaspitanja u domu, pojavljuje Bekim Fehmiju.
Kultni lik iz ovog filma je Ljupče, a ova uloga je bila posebno zahtevna za Aleksandra Berčeka, s obzirom na to da je glumio “ćutologa” koji je odbijao da priča, pa su pokreti tela i mimika lica ono na osnovu čega se zaključivalo šta trenutno misli.
Goran Marković je u reportaži za “Tinu” objasnio da je želeo da u ovom filmu balansira između surovosti i dečačke naivnosti. Mnogi se slažu da je u tome uspeo, pa je tako ova, u osnovi teška socijalna drama, imala i neke komične momente koji su “ublažavali” sumornu atmosferu.
“Specijalno vaspitanje” je jedno vreme bio najpopularniji i najprodavaniji Markovićev film, prikazan u preko 50 zemalja, a neki filmski kritičari smatraju da mu je upravo ovo debitantsko ostvarenje omogućilo da kasnije ima uspešnu karijeru i napravi filmove kao što su “Nacionalna klasa”, “Variola Vera”, “Sabirni centar”, “Tito i ja”…
